Talmud Babiloński

Talmud Babiloński

(hebr. Talmud Bawli) – jedna z dwóch wersji (kompilacji) Talmudu, opracowana w środowisku i w akademiach talmudycznych Babilonii; składa się z dwóch zasadniczych części: Miszny i Gemary. Miszna TB różni się nieznacznie od Miszny zawartej w Talmudzie Jerozolimskim ( TJ), a nawet w dwóch miejscach jest przeciwstawna; różnica ta pochodzi stąd, że istniały dwie wersje – wcześniejsza i późniejsza, poprawiona (pod koniec życia) przez Jehudę ha-Nasiego ( TJ podaje wcześniejszą). Miszna TB powstawała w toku niezależnych studiów i uchodzi za bardziej dopracowaną. Nie znaczy to, by środowiska uczonych pracowały w obu ośrodkach w oderwaniu od siebie, bowiem zarówno Żydzi babilońscy studiowali w Palestynie, jak i palestyńscy – w Babilonii, a oba Talmudy cytują obficie poglądy uczonych z bratniego ośrodka nauki talmudycznej. Zasadniczo różnią się natomiast Gemary obu Talmudów: objętością, zawartością, sposobem powiązania z Miszną, a nawet językiem. Podwaliny pod Gemarę TB położyli uczeni Raw i Mar Samuel, żyjący na przeł. II i III w. n.e., a głównymi twórcami jej redakcji byli Aszi i Rawina (V w.). Tylko niewielkie dodatki wnieśli do niej saboraici w VI i VII w. Gemara ta została spisana w języku będącym mieszaniną języka hebrajskiego (odmiennego od hebrajskiego biblijnego; hebrajski język) oraz wschodniego dialektu języka aramejskiego. Zawiera dyskusje i rozszerzenie (do 36) traktatów Miszny (w większości do traktatów pochodzących z porządków Moed [bez Szkalim], Naszim, Nezikin [bez Eduj(j)ot i Pirke(j) Awot], Kodaszim [bez Mid(d)ot i Kin(n)im] i traktatu B(e)rachot z porządku Zeraim oraz nid(d)a z Tohorot). Jednak istnieją dowody, że w środowiskach babilońskich studiowano wszystkie części Miszny, a do ostatecznej jej redakcji weszły tylko te ich wyniki, które miały zastosowanie w czasach jej współczesnych (np. z pominięciem kwestii związanych z kultem świątynnym). Poza tym, w okresie gaonów powstały tzw. Małe traktaty talmudyczne, dołączane w wydaniach TB do porządku Nezikin. Zawierają one: a) materiał stanowiący część istniejących już traktatów – Awot de-Rabi Natan (uważany za Gemarę do Pirke Awot), Sof(e)rim, S(e)machot, Kalla, Derech Erec Raba i Derech Erec Zuta; b) zestawienie materiału rozproszonego w różnych miejscach Talmudu, poświęconego pewnym zagadnieniom ( Gerim, Kutim, Awadim, Sefer Tora, T(e)fil(l)in, Cicit, Mezuza). Gemara TB jest niemal czterokrotnie większa niż Gemara TJ. TB zawiera ok. 2 mln 500 tys. słów na 5 894 stronach in folio. Jest on uznawany za bardziej autorytatywny niż TJ, jako że na jego opracowanie złożyły się bardziej dogłębne i dłużej prowadzone studia. Toteż, jeśli ktoś powołuje się na Talmud, bez konkretnego wskazania, przyjmuje się zwyczajowo, że ma na myśli TB. Ok. 66% zawartości tego dzieła stanowi hag(g)ada, która dominuje objętościowo nad halachą. Została ona uwzględniona w TB w większym stopniu, gdyż w środowisku babilońskim nie tworzono osobnych zbiorów midraszy, w związku z czym wątki hagadyczne zostały włączone do Talmudu. Manuskrypt z Monachium, pochodzący z 1334, zawiera kompletny tekst TB. Pierwsze wydanie całego TB zostało wydane druk. przez Daniela Bomberga w Wenecji w 1520-1523.