parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

He-Chaluc - organizacja młodzieżowa

He-Chaluc

(hebr., Pionier) – ponadpartyjna młodzieżowa organizacja syjonistyczna o charakterze pionierskim (dla młodzieży żydowskiej powyżej 18 lat), przygotowująca młodzież do pracy w Palestynie. Idea stworzenia takiej organizacji sięgała pocz. XX w. Jednak pierwsze grupy zaczęły powstawać dopiero w 1916, zarówno w Rosji, jak i na terenie byłego Królestwa Polskiego. W styczniu 1918 w Charkowie miał miejsce kongres He-Ch., który stworzył ramy organizacyjne ruchu. Luźne jeszcze grupy pionierów, zw. chalucami, zaczął scalać J. Trumpeldor. W styczniu 1919 na I konferencji ruchu w Moskwie postanowiono, że He-Ch. będzie ponadpartyjną organizacją pionierów, którzy pragną osiedlić się w Palestynie i żyć z pracy własnych rąk. Na znaczny rozwój grup chalucowych wpłynęło ogłoszenie deklaracji Balfoura (1917). W maju 1919 w Warszawie odbył się zjazd organizacji z byłego Królestwa Polskiego, który określił jej zadania; były nimi produktywizacja ludności żydowskiej, jej przygotowanie zawodowe i ideologiczne do wyjazdu do Palestyny, budowa państwa żydowskiego przez pracę robotników oraz odrodzenie kultury i języka hebrajskiego. W tym samym roku odbył się zjazd He-Ch. Małopolski Zachodniej i Małopolski Wschodniej (dominowały w niej wpływy ogólnych syjonistów). Grupy chalucowe powstawały i działały początkowo niezależnie od siebie, nie tylko na ziemiach polskich i w Rosji, ale też na Litwie, Łotwie, w Besarabii, Stanach Zjednoczonych. Stopniowo zaczęły nawiązywać ze sobą kontakt i budować ruch światowy. W 1921 odbyły się konferencje He-Ch. w ponad 20 krajach Europy Środkowej i Zachodniej oraz w Stanach Zjednoczonych i Ameryce Południowej. W tym samym roku miała też miejsce I światowa konferencja He-Ch. w Karlsbadzie. Od 1928, kiedy zakazano działalności tej organizacji w Związku Radzieckim, centrum świat. ruchu przeniosło się do Polski. Choć początkowo He-Ch. pozostał w ramach Organizacji Syjonistycznej w Polsce, to jednak ostro krytykował ją za brak działań na rzecz realizacji przyszłych celów i przewagę prac bieżących. He-Ch. stawiał sobie za cel odrodzenie narodowe zapoczątkowane przez osiedlanie się w Palestynie swoich członków i ich pracę. W pierwszym okresie zajmował się głównie przygotowywaniem młodzieży do alij(j)i. Ostatecznym jego celem było zbudowanie suwerennego narodu żydowskiego w Palestynie. Przygotowania do realizacji tego planu podzielono na dwie części – teoretyczną (studiowanie historii syjonizmu, nauk społecznych, historii i geografii Palestyny oraz języka hebrajskiego) oraz praktyczną (szkolenie zawodowe, przede wszystkim rolnicze). Wielu pionierów znajdowało zatrudnienie w gospodarstwach rolnych, szczególnie w Galicji. Szkolenie odbywało się jednak przede wszystkim na farmach zakładanych przez He-Ch., tzw. hachszarach rolniczych i rzemieślniczych. He-Ch. dysponował specjalnym funduszem. Współpracował też na rzecz Ligi Pomocy Pracującym w Palestynie. Choć organizacja nie była związana z żadną partią, jej członkowie często należeli do żydowskich partii politycznych, zwłaszcza socjalistycznych. Mimo odżegnywania się od sporów partyjnych, He-Ch. lokował się na lewym skrzydle ruchu syjonistycznego. Początkowo pozostawał pod wpływem organizacji Ceirej Syjon. W 1921 podjęto decyzję o rozpoczęciu przez He-Ch. samodzielnej działalności. Zachowano natomiast związki ideologiczne z Powszechną Organizacją Robotników Żydowskich (hebr. Histadrut ha-Owdim) w Palestynie, a w 1923 nawet nałożono na członków He-Ch. obowiązek wstępowania do tej organizacji po przybyciu do Erec Israel. W 1924–1926 w ramach He-Ch. powstała młodsza organizacja He-Chaluc ha-Cair, przeznaczona dla młodzieży poniżej 18 roku życia. Na V konferencji He-Ch. z byłego zaboru rosyjskiego, obradującej w Warszawie w styczniu 1929 zaaprobowano wstąpienie do organizacji członków GordoniiHa-Szomer ha-Cair. W 1930 He-Ch. w Polsce liczył ok. 23 tys. członków. W 1934 rozpoczęto organizowanie nielegalnej emigracji pionierów do Palestyny (por. emigracja Żydów z Polski), a w końcu lat 30. He-Ch. współpracował już w tym dziele z półlegalną wojskową organizacją samoobrony osiedli żydowskich (Haganą). Przed wybuchem II wojny światowej He-Ch. liczył ok. 100 tys. członków. Podczas wojny w Polsce jego członkowie byli jednymi z najaktywniejszych bojowników i działaczy podziemia; przedstawiciele He-Ch. znaleźli się m.in. wśród założycieli Bloku Antyfaszystowskiegogetcie warszawskim. 5 XI 1945 polski He-Ch. reaktywował się; uczestniczył w organizowaniu brichy; skupiał kilka innych przedwojennych organizacji młodzieżowych: Ha-Szomer ha-Cair, Dror, Gordonię oraz Borochow Jugent. Jego celem było wychowanie młodzieży w duchu syjonistyczno-socjalistycznym i przygotowanie jej do produktywnej pracy w kraju i w Palestynie; zakładano kolektywy robotnicze, warsztaty rzemieślnicze, prowadzono kursy szkolenia zawod., farmy rolnicze, świetlice, biblioteki, uniwersytet ludowy, kółka samokształceniowe. Na czele organizacji stały: KC, Rada Główna, Zjazd Delegatów, komitety miejscowe oraz kierownicy kół młodzieży. Działalność w terenie odbywała się w oddziałach wojewódzkich i miejskich, przy których powoływano koła młodzieżowe. Środki finansowe czerpano ze składek członków, dotacji zagranicznych (Jointu, Keren Kaj(j)emet le-Israel, Keren ha-Jesod) oraz rezultatów pracy młodzieży. Największy rozwój organizacji nastąpił w 1947, kiedy to do He-Ch. należało ok. 3 300 chaluców zgrupowanych w 45 kibucach. He-Ch. został zlikwidowany 1 I 1950, na podstawie decyzji MAP.

Polski Słownik Judaistyczny

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]