He-Chaluc - organizacja młodzieżowa

He-Chaluc

(hebr., Pionier) – ponadpartyjna młodzieżowa organizacja syjonistyczna o charakterze pionierskim (dla młodzieży żydowskiej powyżej 18 lat), przygotowująca młodzież do pracy w Palestynie. Idea stworzenia takiej organizacji sięgała pocz. XX w. Jednak pierwsze grupy zaczęły powstawać dopiero w 1916, zarówno w Rosji, jak i na terenie byłego Królestwa Polskiego. W styczniu 1918 w Charkowie miał miejsce kongres He-Ch., który stworzył ramy organizacyjne ruchu. Luźne jeszcze grupy pionierów, zw. chalucami, zaczął scalać J. Trumpeldor. W styczniu 1919 na I konferencji ruchu w Moskwie postanowiono, że He-Ch. będzie ponadpartyjną organizacją pionierów, którzy pragną osiedlić się w Palestynie i żyć z pracy własnych rąk. Na znaczny rozwój grup chalucowych wpłynęło ogłoszenie deklaracji Balfoura (1917). W maju 1919 w Warszawie odbył się zjazd organizacji z byłego Królestwa Polskiego, który określił jej zadania; były nimi produktywizacja ludności żydowskiej, jej przygotowanie zawodowe i ideologiczne do wyjazdu do Palestyny, budowa państwa żydowskiego przez pracę robotników oraz odrodzenie kultury i języka hebrajskiego. W tym samym roku odbył się zjazd He-Ch. Małopolski Zachodniej i Małopolski Wschodniej (dominowały w niej wpływy ogólnych syjonistów). Grupy chalucowe powstawały i działały początkowo niezależnie od siebie, nie tylko na ziemiach polskich i w Rosji, ale też na Litwie, Łotwie, w Besarabii, Stanach Zjednoczonych. Stopniowo zaczęły nawiązywać ze sobą kontakt i budować ruch światowy. W 1921 odbyły się konferencje He-Ch. w ponad 20 krajach Europy Środkowej i Zachodniej oraz w Stanach Zjednoczonych i Ameryce Południowej. W tym samym roku miała też miejsce I światowa konferencja He-Ch. w Karlsbadzie. Od 1928, kiedy zakazano działalności tej organizacji w Związku Radzieckim, centrum świat. ruchu przeniosło się do Polski. Choć początkowo He-Ch. pozostał w ramach Organizacji Syjonistycznej w Polsce, to jednak ostro krytykował ją za brak działań na rzecz realizacji przyszłych celów i przewagę prac bieżących. He-Ch. stawiał sobie za cel odrodzenie narodowe zapoczątkowane przez osiedlanie się w Palestynie swoich członków i ich pracę. W pierwszym okresie zajmował się głównie przygotowywaniem młodzieży do alij(j)i. Ostatecznym jego celem było zbudowanie suwerennego narodu żydowskiego w Palestynie. Przygotowania do realizacji tego planu podzielono na dwie części – teoretyczną (studiowanie historii syjonizmu, nauk społecznych, historii i geografii Palestyny oraz języka hebrajskiego) oraz praktyczną (szkolenie zawodowe, przede wszystkim rolnicze). Wielu pionierów znajdowało zatrudnienie w gospodarstwach rolnych, szczególnie w Galicji. Szkolenie odbywało się jednak przede wszystkim na farmach zakładanych przez He-Ch., tzw. hachszarach rolniczych i rzemieślniczych. He-Ch. dysponował specjalnym funduszem. Współpracował też na rzecz Ligi Pomocy Pracującym w Palestynie. Choć organizacja nie była związana z żadną partią, jej członkowie często należeli do żydowskich partii politycznych, zwłaszcza socjalistycznych. Mimo odżegnywania się od sporów partyjnych, He-Ch. lokował się na lewym skrzydle ruchu syjonistycznego. Początkowo pozostawał pod wpływem organizacji Ceirej Syjon. W 1921 podjęto decyzję o rozpoczęciu przez He-Ch. samodzielnej działalności. Zachowano natomiast związki ideologiczne z Powszechną Organizacją Robotników Żydowskich (hebr. Histadrut ha-Owdim) w Palestynie, a w 1923 nawet nałożono na członków He-Ch. obowiązek wstępowania do tej organizacji po przybyciu do Erec Israel. W 1924–1926 w ramach He-Ch. powstała młodsza organizacja He-Chaluc ha-Cair, przeznaczona dla młodzieży poniżej 18 roku życia. Na V konferencji He-Ch. z byłego zaboru rosyjskiego, obradującej w Warszawie w styczniu 1929 zaaprobowano wstąpienie do organizacji członków Gordonii i Ha-Szomer ha-Cair. W 1930 He-Ch. w Polsce liczył ok. 23 tys. członków. W 1934 rozpoczęto organizowanie nielegalnej emigracji pionierów do Palestyny (por. emigracja Żydów z Polski), a w końcu lat 30. He-Ch. współpracował już w tym dziele z półlegalną wojskową organizacją samoobrony osiedli żydowskich (Haganą). Przed wybuchem II wojny światowej He-Ch. liczył ok. 100 tys. członków. Podczas wojny w Polsce jego członkowie byli jednymi z najaktywniejszych bojowników i działaczy podziemia; przedstawiciele He-Ch. znaleźli się m.in. wśród założycieli Bloku Antyfaszystowskiego w getcie warszawskim. 5 XI 1945 polski He-Ch. reaktywował się; uczestniczył w organizowaniu brichy; skupiał kilka innych przedwojennych organizacji młodzieżowych: Ha-Szomer ha-Cair, Dror, Gordonię oraz Borochow Jugent. Jego celem było wychowanie młodzieży w duchu syjonistyczno-socjalistycznym i przygotowanie jej do produktywnej pracy w kraju i w Palestynie; zakładano kolektywy robotnicze, warsztaty rzemieślnicze, prowadzono kursy szkolenia zawod., farmy rolnicze, świetlice, biblioteki, uniwersytet ludowy, kółka samokształceniowe. Na czele organizacji stały: KC, Rada Główna, Zjazd Delegatów, komitety miejscowe oraz kierownicy kół młodzieży. Działalność w terenie odbywała się w oddziałach wojewódzkich i miejskich, przy których powoływano koła młodzieżowe. Środki finansowe czerpano ze składek członków, dotacji zagranicznych (Jointu, Keren Kaj(j)emet le-Israel, Keren ha-Jesod) oraz rezultatów pracy młodzieży. Największy rozwój organizacji nastąpił w 1947, kiedy to do He-Ch. należało ok. 3 300 chaluców zgrupowanych w 45 kibucach. He-Ch. został zlikwidowany 1 I 1950, na podstawie decyzji MAP.