Keren Kaj(j)emet le-Israel

Keren Kaj(j)emet le-Israel

(hebr., Żydowski Fundusz Narodowy) – fundusz stworzony 29 XII 1901 na V Światowym Kongresie Syjonistycznym, w celu nabywania ziemi w Palestynie i zagospodarowywania jej. Jego hebrajska nazwa wywodziła się z sentencji talmudycznej o istocie dobrych uczynków. Ziemia była własnością narodową i wydzierżawiano ją osadnikom żydowskim na okres 49 lat, po czym dzierżawa mogła być przedłużona (por. jubileuszowy rok). Początkowo centrum K.K. le-I. mieściło się w Wiedniu, Kolonii, Hadze, a od 1922 – w Jerozolimie. O decyzjach podejmowanych przez Fundusz Narodowy decydował dyrektoriat, w skład którego wchodzili przedstawiciele poszczególnych światowych federacji syjonistycznych i związków terytorialnych. Za zebrane fundusze, ziemię w Palestynie nabywano już od 1904; mimo ograniczeń wprowadzanych przez władze mandatowe, w 1921 kupiono pierwszy większy obszar, przeznaczony na osadnictwo żydowskie. K.K. le-I. finansował także rozbudowę Tel Awiwu, powstawanie szkół i działalność Biura Palestyńskiego Organizacji Syjonistycznej. W Polsce fundusze na K.K. le-I. zbierano co najmniej od ok. 1905 r., o czym zaświadczają akta żandarmerii rosyjskiej Guberni Warszawskiej. Jako oficjalna instytucja, był czynny w okresie międzywojennym; korzystał w znacznej mierze z poparcia członków partii syjonistycznych i organizacji młodzieżowych. Środki na realizacje jego celów gromadzono w ponad 800 miejscowościach; do tego celu używano specjalnych, niebieskich skarbon; rozprowadzano też znaczki i organizowano zbiórki pieniężne. Prowadzono Złotą Księgę Honorową, do której wpisywano osoby szczególnie zasłużone dla tej instytucji; wydawano rocznik „Keren Kajemet le-Israel”. Po wojnie K.K. le-I. wznowił działalność w czerwcu 1946. W marcu 1947 w Łodzi, gdzie było Biuro Centralne organizacji, odbył się I krajowy zjazd działaczy K.K. le-I. Organizacja ta obejmowała swą działalnością 39 miast, głównie na Dolnym Śląsku (por. osadnictwo żydowskie na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej). W terenie Fundusz Narodowy działał za pośrednictwem zarządów. Zasady działalności organizacji zmieniły się; w miejsce niebieskich skarbon wprowadzono system miesięcznego opodatkowania. Zbierano też datki podczas różnych uroczystości oraz w synagogach, prowadzono specjalne akcje, np. zbiórkę funduszy na założenie w Palestynie lasu, poświęconego pamięci pomordowanych Żydów pol. ( Jaar K(e)dosze(j) Polin = Las Męczenników Polski); wznowiono wydawanie rocznika. K.K. le-I. wspierał organizacje syjonistyczne w Polsce, partie polityczne, organizacje młodzieżowe i przekazywał fundusze na rzecz brichy. Zajmował się także reprywatyzacją i przeprowadzaniem spraw spadkowych, ujawnionych nieruchomości, należących do obywateli polskiej narodowości żydowskiej, mieszkających w Izraelu. Biuro Centralne K.K. le-I. w Polsce było upoważnione do zarządu i administrowania odzyskanymi majątkami i dysponowało wszelkimi prawami do nich, aż do czasu ich sprzedaży. K.K. le-I. został postawiony w stan likwidacji w grudniu 1948, proces ten trwał do końca 1950. Wraz z powstaniem państwa Izrael, K.K. le-I. uznał za priorytetowe dla swojej działalności podjęcie starań o zagospodarowanie ziemi. W 1960 izraelski Kneset uchwalił przepisy regulujące sprawy własności ziemi. W wyniku porozumienia Funduszu z rządem, powołano specjalny zarząd ziemi, należącej do rządu i K.K. le-I. Fundusz Narodowy finansował też liczne przedsięwzięcia edukacyjne w Izraelu i w diasporze.