jubileuszowy rok

jubileuszowy rok

(hebr. jowel, dosł.: barani róg; jid. jojwł) – rok obchodzony zgodnie z biblijnym nakazem (Kpł 25) po zakończeniu siedmiu okresów szabatowych (por. szabatowy rok), tj. co 50 lat, choć niektórzy uczeni sugerują, że j.r. w starożytności obchodzony był co siódmy, szabatowy rok. Ogłaszano go dęciem w róg (szofar) w święto Jom Kipur, tak więc zaczynał się dziesiątego dnia tiszri, w przeciwieństwie do roku szabatowego, który rozpoczynał się pierwszego tiszri (tj. pierwszego dnia święta Rosz ha-Szana). Obowiązywał Izraelitów do czasu zburzenia Świątyni Jerozolimskiej, tj. do 70 n.e. (według Talmudu, od wejścia Izraelitów do Ziemi Obiecanej, było 17 takich lat jubileuszowych), bowiem związane z nim przepisy m.in. dotyczyły ograniczonego posiadania ziemi, która w istocie – zgodnie z wiarą żydowską – była własnością Boga, toteż mogły być stosowane tylko do czasu, kiedy Dwanaście Plemion Izraelskich zamieszkiwało ziemie, wyznaczone im przez Stwórcę. Majmonides twierdził, że po niewoli babilońskiej (tj. w okresie Drugiej Świątyni) j.r. święcono tak, jak rok szabatowy; tzn. stosowano wszystkie przepisy, dotyczące roku szabatowego, oraz uwalniano niewolników-Żydów (pozostający w niewoli u nie-Żydów mieli być wykupieni przez krewnych), a ziemia wracała do swych pierwotnych właścicieli. W związku z tym, według Biblii, wszelkie kontrakty dotyczące niewolników-Żydów i zmian praw własności ziemi w wycenie nabytku winny uwzględniać liczbę lat, które mają upłynąć do j.r. Biorąc pod uwagę uwarunkowania społeczne, instytucja j.r. miała bardzo ważne znaczenie. Stosowanie związanych z nim praw zabezpieczało przed koncentracją ziemi i ludzi w ręku jednego bądź kilku rodów oraz trwałość klasy drobnych i średnich posiadaczy, a szerzej rzecz ujmując, instytucja ta była gwarantem sprawiedliwości w jej społecznym wymiarze. Po zburzeniu Świątyni pozostałością j.r. w liturgii żydowskiej jest dęcie w szofar na koniec święta Jom Kipur, na znak zakończenia postu.