Instytut Nauk Judaistycznych w Warszawie

Instytut Nauk Judaistycznych w Warszawie

placówka edukacyjno-naukowa z siedzibą w Warszawie, powstała w 1928; druga po JIWO żydowska instytucja naukowa w Polsce. Jej geneza wiąże się z rozwojem nauk judaistycznych w XIX w. pod wpływem ruchu Wissenschaft des Judentums oraz powstawaniem nowoczesnych seminariów rabinackich. Projekty powołania placówki naukowej równocześnie kształcącej młodzież w dziedzinie nauk judaistycznych ostatecznie skonkretyzował S. Poznański po I wojnie światowej. W realizacji ich przeszkodziła śmierć inicjatora. W 1925 zostało powołane Towarzystwo Krzewienia Nauk Judaistycznych, głównie dzięki zabiegom M. Braudego, O. Thona i M. Schorra. Jego celem było powołanie I.N.J. w W., składającego się z fakultetów nauk rabinicznych i nauk historyczo-społecznych, kształcących nauczycieli i adeptów nauki. Studiować tam mogły osoby posiadające maturę (nie posiadający jej – jako wolni słuchacze), studiujące równocześnie na wydz. nauk humanistycznych UW, które przed egzaminami końcowymi zdobyły magisterium. I.N.J. w W. został otwarty 19 II 1928. Początkowo zajęcia prowadzono w godz. popołudniowych, w odstąpionych salach jednej z żydowskich szkół; później – w odnajmowanych lokalach. W 1936 I.N.J. w W. znalazł siedzibę w nowo otwartym gmachu Biblioteki Judaistycznej. Posiadał katedry: Biblii i gramatyki hebrajskiej, pod kierunkiem Schorra; Talmudu i kodeksów talmudycznych – A. Weissa; historii Żydów w Polsce – M. Bałabana; okresu hellenistycznego i midraszy – E. Steina; homiletyki – Braudego. Pośród grona wykładowców znaleźli się m.in.: poeci J. Kahan, M. Szoham i Jeremiasz Fraenkel (wykładali literaturę); oraz I. Schiper (historię gospodarczą), A. Tartakower (nauki społeczne), M. Tauber (metodykę nauk judaistycznych). W 1927/1928 było 13 zwyczajnych i 10 wolnych słuchaczy, w latach następnych liczba ta wzrosła do przeszło 100 osób; dyplomy uzyskało ponad 100 z nich. Prace naukowe opublikowano w 10 tomach „Pism Instytutu Nauk Judaistycznych”. W założeniu, uczelnia ta miała kształcić postępowych, tzn. reformowanych – rabinów oraz nauczycieli przedmiotów judaistycznych dla szkół średnich. Jej osiągnięciem było podniesienie kwalifikacji nauczycieli oraz prowadzenie prac badawczych. Możliwości przenikania do ortodoksji postępowych rabinów były niewielkie, jednak sama możliwość ich pojawienia się sprawiała, że I.N.J. w W. korzystał z pomocy państwa. Ortodoksom placówka ta kojarzyła się – niekoniecznie przyjemnie – z byłą Szkołą Rabinów w Warszawie, natomiast powszechnie odbierana była, jako instytucja związana z kierunkiem syjonistycznym.