nakrycie głowy

nakrycie głowy

Obyczaj nakrywania głowy podczas modlitwy, a także w życiu codziennym, nie ma mocnych podstaw w przepisach Prawa, stanowiąc jeden z ważniejszych przykładów wagi obyczaju (minhag) w religijnej praktyce judaizmu. Z jednej strony, jego źródeł upatrywano w „diademie na tiarze”, należącym do stroju arcykapłana (Wj 28,36-39; Kpł 8,9); kapłani, podczas sprawowania kultu w Świątyni Jerozolimskiej, występowali w nakryciach głowy. Z drugiej zaś, obyczaj ten wywodzono ze słów biblijnych „Święty, Święty, Święty, jest Pan Zastępów. Cała ziemia pełna jest Jego chwały” (Iz 6,3). Ostatecznie, Huna bar Joszua (amoraita babiloński z piątej generacji tych uczonych, zm. w 410 n.e.), cytowany w Talmudzie w traktacie Kid(d)uszin, zinterpretował ten wers, jako zakaz przejścia odległości czterech kubitów (łokci) bez n.g., ze względu na wszechobecność Stwórcy (por. Szechina). Już w starożytnej Mezopotamii w n.g. występowali ludzie, piastujący wysokie stanowiska w społeczeństwie, przez co stały się one elementem uroczystego stroju, wyznacznikiem okazywanego szacunku. Szczególną wagę do nakrywania głowy (zwłaszcza podczas modlitwy) przywiązywali uczeni babilońscy. Wówczas też ujawniało się trzecie źródło tego obyczaju, tj. zakaz stosowania się do zwyczajów innowierców (por. chuk(k)at ha-goj). W późniejszym czasie, wśród Żydów w Europie, motyw ten znalazł dodatkową podstawę w zachowaniu chrześcijan, którzy dla okazania szacunku odkrywali głowy, zwłaszcza wchodząc do kościoła. Pewien wpływ na upowszechnienie się obyczaju nakrywania głowy miały nakazy noszenia przez Żydów wyróżniającego ich stroju (por. Judenhut). Majmonides uważał, że nakrywanie głowy jest wyrazem przywiązania do tradycji Żydów babilońskich, natomiast Elijahu ben Salomon Zalman – że ma ono źródło jedynie w obyczaju. W średniowieczu nakrywanie głowy nie było jeszcze zwyczajem powszechnym, nawet podczas modłów w synagodze, jednak z czasem stało się znakiem wyróżniającym pobożnych Żydów. Toteż stosowano go także w życiu codziennym. W obyczaju ortodoksów (por. judaizm ortodoksyjny) używanie n.g. przez cały czas, stało się bardzo ważnym nakazem, który – w pewnym stopniu – dotyczył także kobiet (np. przy odmawianiu błogosławieństw, także w obecności mężczyzn). Mężatka chodząca w obecności mężczyzn z odkrytymi włosami – w opinii wielu pobożnych Żydów (np. chasydów) – zachowywała się nieprzyzwoicie. W judaizmie reformowanym pojawiła się tendencja do ograniczania bądź całkowitego odchodzenia od nakazu używania n.g. Zmuszanie ortodoksów do odkrywania głowy stało się jednym z podstawowych środków w repertuarze antyjudaistycznych i antysemickich szykan (por.: antyjudaizm; antysemityzm), aż po czasy Holokaustu. (Por.: czepiec; jarmułka; naczółek; peruka; sztrajmel)