Szawuot

Szawuot

(hebr., Tygodnie; jid. Szwues), zw. też Świętem Tygodni (hebr. Chag ha-Szawuot), Świętem Zbiorów (Żniw; hebr. Chag ha-Kacir), Dniem (Świętem) Pierwszych Owoców (Pierwocin; hebr., Jom [Chag] ha-Bikurim), Pięćdziesiątnicą albo Żydowskimi Zielonymi Świątkami – jedno z trzech świąt pielgrzymich, obchodzone w pięćdziesiątym dniu po święcie Pesach, na koniec liczenia omeru, czyli szóstego dnia siwan (Kpł 23,15-21; Pwt 16,9-12), a w diasporze – szóstego i siódmego siwan (są to tzw. dwa dni świąteczne wygnania; hebr. szne(j) jamim towim szel galut, wprowadzone w czasach starożytnych, kiedy z Jerozolimy wysyłano gońców z wieścią o zaobserwowaniu nowiu księżyca i wiążących się z tym terminach świąt. Ze względu na możliwe w podróży owych posłańców opóźnienia, dodawano jeden dzień świąt „na zapas” – podobnie jak w Sukot i Pesach, by wszystkie gminy żydowskie mogły obchodzić święta w jednym terminie). Sz. uważane jest za święto kończące obchody Pesachu i dlatego w Talmudzie nosi nazwę Aceret (hebr., dosł.: Świąteczne Zgromadzenie), podobnie jak Szmini Aceret, kończące Sukot. W czasach biblijnych Sz. miało charakter rolniczy, oznaczało początek zbiorów pszenicy; tego dnia, oprócz codziennej ofiary z pokarmów i z płynów, składano w ofierze dwa bochenki chleba z nowych zbiorów oraz – zgodnie z przykazaniem biblijnym (Lb 28,26-31) – w ofierze całopalnej dwa młode cielce, barana i siedem jednorocznych jagniąt oraz kozła, jako ofiarę przebłagalną (w Kpł [23,18-19] jest mowa o ofierze całopalnej w postaci siedmiu baranków, jednego cielca i dwóch baranów, a także o ofierze przebłagalnej – koźle i ofierze biesiadnej w postaci dwóch jednorocznych baranków). W czasach talmud. Sz. uznano również za rocznicę nadania Żydom Tory na Synaju; nazywano je więc także Zman mat(t)an Torate(j)nu (hebr., dosł.: Czas nadania naszej Tory; por. mat(t)an Tora), dlatego w synagodze uroczyście odczytuje się wówczas Dekalog. Czyta się także poemat Akdamut oraz Księgę Rut, ponieważ opisuje ona wydarzenia, rozgrywające się w czasie żniw, a – co ważniejsze – dlatego, iż potomkiem Rut był król Dawid, który – zgodnie z tradycją talmud. – urodził się i umarł w dniu święta Sz. Samo święto poprzedzają uroczyste, niemal półświąteczne tzw. Trzy dni ograniczenia (Szloszet jeme(j) (ha-)hagbala), obchodzone na pamiątkę nakazanego przez Boga przygotowania się Żydów do nadania im Prawa, kiedy to wszyscy przygotowują się – także duchowo – do obchodów święta. Tradycyjnie organizowano wówczas śluby, zabronione przez cały (poza Lag ba-Omer) czas liczenia omeru. Rolniczy charakter Sz. przypomina zdobienie synagog i domów zielenią, kwiatami oraz gałązkami drzew. W XVI w. I. Luria wprowadził zwyczaj czuwania i studiowania Tory przez całą noc poprzedzającą święto (zwany w j. hebr. tik(k)un lejl Szawuot). W Sz. tradycyjnie spożywa się potrawy z mleka, sera i miodu, np. sernik, naleśniki, pierogi z serem. W niektórych gminach żydowskich w okresie średniowiecza tego właśnie dnia trzyletnie dzieci rozpoczynały naukę w chederze. Judaizm reformowany wprowadził obyczaj konfirmacji dziewcząt, właśnie podczas trwania owego święta. (Zob. też: Bikurim; wycinanki żydowskie)