parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

Żydowskie Kongregacje Wyznaniowe (ŻKW)

Żydowskie Kongregacje Wyznaniowe (ŻKW)

do czerwca 1946 Żydowskie Zrzeszenia Religijne ( ŻZR) – ogólnonarodowa organizacja, działająca od 1945, której zadaniem było zapewnienie opieki religijnej ocalałym Żydom i repatriantom ze Związku Radzieckiego ( repatriacja Żydów polskich ze Związku Radzieckiego). Władze polskie sprzeciwiały się tworzeniu żydowskich gmin wyznaniowych, na wzór przedwojennej organizacji społeczności żyd. w Polsce. Jeszcze na początku października 1944 Komitet Żydowski w Lublinie zwrócił się do Resortu Wyznań Religijnych PKWN o mianowanie naczelnego rabina i umożliwienie stworzenia przez niego ram organizacyjnych dla uregulowania zasad religijnego życia Żydów w Polsce. Na pocz. 1945 sformułowano zasadę, że Żydzi mogą organizować tylko świeckie komitety żydowskie jako oddziały CKŻP. Mimo że w statucie CKŻP umieszczony został punkt dotyczący zaspokajania potrzeb religijnych ludności żydowskiej, to zarówno on sam, jak i podległe mu komitety nie zajmowały się tą kwestią. Na podstawie okólnika MAP, na początku lutego 1945 powołano jednak do życia ŻZR, „celem umożliwienia obywatelom wyznania mojżeszowego swobodnego wykonywania ich praktyk religijnych, zgodnie z art. 111 Konstytucji”. Do ich kompetencji należało utrzymywanie rabinatu, synagog, cmentarzy, domów modlitwy, łaźni rytualnych ( mykwa) i szkół religijnych. Miały też troszczyć się o dostarczanie ludności żydowskiej mięsa koszernego ( kaszer; prawa dotyczące żywności) oraz prowadzić działalność dobroczynną. Szczególnie trudne było przeprowadzenie rewindykacji obiektów służących kultowi religijnemu, zorganizowanie uboju rytualnego, oraz zakładanie szkółek religijnych. Na czele poszczególnych kongregacji stał zarząd, do którego kompetencji należał m.in. wybór rabina (pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii Departamentu Wyznań MAP), do którego obowiązków należało prowadzenie ksiąg urodzeń, ślubów i zgonów. Prawo do założenia kongregacji terenowej miała co najmniej dziesięcioosobowa grupa Żydów ( minjan). Nadzór nad kongregacjami sprawował ośmioosobowy Komitet Organizacyjny ŻKW. Kongregacje podtrzymywały kontakty z organizacjami zagranicznymi ( Aguda, Światowy Kongres Żydów), korzystały z subwencji Jointu. W ramach ŻKW prowadzono też punkty produktywizacyjne, kuchnie ludowe, szkoły, domy noclegowe, domy dziecka oraz kolonie, choć sieć ta była skromniejsza w porównaniu z instytucjami podległymi CKŻP. Prócz kongregacji, opiekę religijną spełniał też Rabinat Wojskowy (Główny Rabin WP i dwóch Rabinów Polowych). Największą liczbę terenowych kongregacji zarejestrowano w 1947; 80 kongregacji podzielonych było na 5 okręgów wyznaniowych: warszawski, łódzki, krakowski, katowicki i wrocławski; z 25 rabinami, 38 synagogami i kilkudziesięcioma domami modlitwy. Zorganizowano też szkolnictwo religine, przede wszystkim w Krakowie, Szczecinie, Wrocławiu; największą w Polsce po wojnie łódzką jesziwę zamknięto jesienią 1946. Zajmowano się też rozdawnictwem leków, żywności, odzieży. Nieznana jest liczba członków ŻKW, ponieważ nie prowadzono ich rejestracji. 1 VI 1948 ŻKW oraz CKŻP połączyły się. Działacze partii żydowskiej, którym władze odmówiły legalizacji ( Aguda i rewizjoniści), sprzeciwiali się takiemu rozwiązaniu. Za zjednoczeniem opowiadała się legalnie działająca Mizrachi. Na Ogólnokrajowym Zjeździe Delegatów ŻKW w Polsce, odbytym w sierpniu 1949, kongregacje zrzeszyły się w Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w Polsce (ZRWM), a jego przewodniczącym został rabin Szulim Treistman. W 1950, z powodu braku środków i malejącej liczby wiernych, działalność kongregacji została w znacznym stopniu ograniczona. W styczniu 1992 ZRWM powrócił do nazwy Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczpospolitej Polskiej, zaś terenowa kongregacja została przemianowana na Gminę Wyznaniową Żydowską.

Encyklopedia Getta Warszawy

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]