Poalej Syjon-Prawica

Poalej Syjon-Prawica

Żydowska Socjalistyczna Partia Robotnicza „Poalej Syjon” (jid. Jidisze Socjalistisze Arbeter Partaj „Poalej-Cyjon [Cijen]”) ( PS-P) – robotnicza partia syjonistyczna, o umiarkowanych poglądach socjalistycznych. Powstała w wyniku rozłamu, do którego doszło latem 1920 na V konferencji Światowego Związku Poalej Syjon (PS) w Wiedniu. W głosowaniu dotyczącym nawiązania przez biuro PS stosunków z III Międzynarodówką część delegatów (ze Stanów Zjedn., Palestyny, Wlk. Brytanii) nie poparła pozostałych. Po III Krajowym Zjeździe PS w 1922, prawicowy odłam powołał samodzielną partię PS-P. W Polsce, po secesji, PS-P cieszyła się ograniczonym poparciem, dlatego w 1923 połączyła się z organizacjami Ceirej Syjon i (w październiku 1925) z Dror, a następnie (w 1926) z Syjonistami-Socjalistami (jid. Cijonistisze-Socjalistisze Partaj). W sierpniu 1932 nastąpiło połączenie Centralnych Komitetów Światowej Organizacji Hitachdut i PS-P. Owo zjednoczenie wpłynęło na wzrost wpływów PS-P w Polsce. W 1933 Hitachdut i PS-P w Galicji Wsch. połączyły się, tworząc Zjednoczoną Partię Syjonistyczno-Socjalistyczną „Hitachdut-Poalej Syjon”, występującą pod nazwą Zjednoczona Partia „Hitachdut-Poalej Syjon”. Natomiast Rada Centralna i CK Hitachdut na terenie byłej Kongresówki zachowały odrębność. PS-P należała do Światowej Organizacji Syjonistycznej (ŚOS). Na czele partii stał Zjazd, który dokonywał wyboru Rady Partyjnej i KC, bezpośrednio kierującego działalnością partii; w terenie tworzono organizacje miejscowe. Partia należała do II Międzynarodówki Socjalistycznej. PS-P opowiadała się za autonomią kulturalną i narodową świeckiej gminy żydowskiej. Uznawała supremację języka hebrajskiego w Palestynie; w Polsce podkreślała konieczność nauki języka jidysz w stopniu pozwalającym na jego używanie w życiu codziennym. Akcentowała opozycyjny stosunek do systemu rządów sanacyjnych, choć w swojej działalności skupiała się raczej na zagadnieniach programowych, przejawiając mniejszą aktywność w polskim życiu politycznym. Współpracowała z Hitachdut, przede wszystkim w ramach Ligi Pomocy Pracującym w Palestynie. Partia posiadała wpływy w sferach robotniczych i wśród inteligencji. Powojenna PS-P kontynuowała dawny program partii. Opowiadała się jednak za masową emigracją Żydów z Polski; sojusznikami w tworzeniu państwa żydowskiego w Palestynie – jej zdaniem – miały być Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Do połowy 1947 PS-P była najbardziej aktywną partią syjonistyczna; brała udział w pracach brichy, organizowała emigrację. Należeli do niej przede wszystkim robotnicy ze spółdzielni żydowskich, rzemieślnicy, nauczyciele. Partia miała też wpływy w organizacji ORT. Prowadziła szkolenie przyszłych żołnierzy armii żydowskiej (Hagany; por. obóz szkoleniowy Hagany w Bolkowie), zakładała szkoły z językiem hebrajskim jako wykładowym, tworzyła kibuce i ośrodki produktywizacyjne. Zapleczem dla PS-P była Izraelska Partia Pracy Mapai (akr. jej hebr. nazwy: M ifleget P oalej E rec I srael) – najsilniejsza partia żydowska w Palestynie; stamtąd przekazywano pomoc materialną. PS-P otrzymywała również pomoc z Jointu. Z partią była związana organizacja młodzieżowa Dror. Na czele PS-P stał Józef Sack. Partia blisko współpracowała z PS-L; współpracowały ze sobą także organizacje młodzieżowe; tworzono wspólne kluby sportowe, kibuce, spółdzielnie, czytelnie. Podziały w ruchu syjonistycznego w Palestynie wpłynęły na pogłębienie podziałów ideologicznych wewnątrz partii. Nie udało się uniknąć rozłamu; odeszła z niej grupa Achdut ha-Awoda (hebr., Jedność Pracy) ze Stefanem Grajkiem. Grupa ta była silniejsza (w przeciwieństwie do analogicznego rozłamu w Mapai). 17 VII 1947 prawe skrzydło PS-P połączyło się z Syjonistyczno-Socjalistyczną Partią Pracy „Hitachdut” w Polsce. W wyniku połączenia powstała Żydowska Syjonistyczno-Socjalistyczna Partia Robotnicza „Poalej Syjon-Hitachdut” w Polsce. Mimo dominujących wpływów PS-P, nowa partia była nazywana Hitachdut; na jej czele stanął J. Sack. Została zlikwidowana decyzją MAP w grudniu 1949. (Zob. też Ha-Poel)