Weichert Michał

Weichert Michał

(1890 Stare Miasto we wsch. Galicji – 1967 Izrael) – teatrolog, reżyser, pianista, dyrygent chóru, producent, pedagog, działacz społeczny. Po ukończeniu szkoły średniej w Stanisławowie studiował prawo i filozofię we Lwowie, Wiedniu i Berlinie (u Maxa Reinhardta), zdobywając stopień doktora. Powrócił do Polski w 1918. Związał się z Trupą Wileńską. Druga formacja tego teatru w 1928 święciła triumfy spektaklem, będącym adaptacją powieści Sz. Asza Kidesz Haszem (jid., od hebr. Kid(d)usz ha-Szem = Uświęcenie [Bożego] Imienia), dokonaną i reżyserowaną przez W.; sztukę tę grano w Warszawie i wielu innych miastach Polski oraz w Rydze. W 1927 W. założył w Warszawie Żydowską Szkołę Sztuki Dramatycznej, w której wykładali m.in.: I. Schiper, R. Mahler i N. Pryłucki, a następnie powołał przy niej do życia Żydowskie Studio Teatralne. Po jego zamknięciu kierował zespołem Jung Teater, a od 1931/1932 Żydowskim Teatrem Dramatycznym w Warszawie. Był jednym z najważniejszych twórców awangardowego teatru żydowskiego (tj. jidysz); ogłosił pracę w języku jidysz Teatr i dramat (t. 1, Warszawa 1922, t. 2, Wilno 1936); zajmował się publicystyką teatralną, redagował pismo „Ringen” (jid., Kręgi). Pełnił też funkcję wiceprzewodniczącego Żydowskiej Sekcji PEN-Clubu i prezesem Związku Artystów Scen Żydowskich (od 1926). Był członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Żydowskiego Instytutu Naukowego w Warszawie ( JIWO; na pocz. 1939 na posiedzeniu Towarzystwa przedstawił plan utworzenia Żydowskiego Uniwersytetu Ludowego w Warszawie, zyskując pełne poparcie dla swej inicjatywy). W czasie okupacji niemieckiej przebywał w gettach Krakowa i Warszawy. Został wybrany na przewodniczącego Komisji Koordynacyjnej Żydowskich Organizacji Społecznych, a następnie Żydowskiej Samopomocy Społecznej, a po jej zlikwidowaniu kierował Żydowskim Urzędem Samopomocy. Po wojnie oskarżany był o kolaborację. Mimo że z zarzutów tych został oczyszczony, to jednak potępił go Sąd Społeczny przy CKŻP (1949). W 1957 W. osiadł w Izraelu. Opublikował wówczas m.in.: Jidisze ałejnhilf. 1939-1945 (jid., Żydowska samopomoc. 1939-1945, 1962); Zichrojnes (jid., Wspomnienia, t. 1-4, 1960-1970).