Związek Artystów Scen Żydowskich

Związek Artystów Scen Żydowskich

(jid. Farajn fun Artistn fun der Jidiszer Bine), początkowo – do 1924 – noszący nazwę Związek Zawodowy Artystów Żydowskich (jid. Profesjoneler Jidiszer Artistn Farajn), a po 1924 – Związek Artystów Żydowskich (jid. Jidiszer Artistn Farajn) – organizacja zawodowa żydowskiego środowiska aktorskiego w Polsce w okresie międzywojennym. Po kilku próbach utworzenia tego rodzaju stowarzyszenia ostatecznie powstała ona w 1919 (grupa inicjatywna działała od jesieni 1918). Uchwalony wówczas statut został w 1927 zmieniony na nowy, wzorowany na statucie ZASP-u. Władzami naczelnymi Z.A.S.Ż. były: Zarząd, Sąd Koleżeński, Komisja Rewizyjna i Rada Artystyczna (działała do 1923), które tworzyły Radę Naczelną. Zjazdy Z.A.S.Ż. odbywały się co roku (poza 20 zwykłymi, miało miejsce kilka zjazdów nadzwyczajnych). Siedzibą centralnych władz była Warszawa. Poza stolicą, oddziały Z.A.S.Ż. działały w Łodzi, Lublinie, Wilnie i Lwowie (nie funkcjonowały one przez cały czas istnienia tej organizacji). W Z.A.S.Ż. zrzeszeni byli członkowie (w 1921–475) oraz tzw. zespoły członkowskie (tj. minimum 7–14 członków w danym zespole teatralnym; w 1921–18). Członkami Z.A.S.Ż. mogli być aktorzy przebywający poza granicami kraju (w 1936 Z.A.S.Ż. liczył 240 członków przebywających w kraju; 22 – na występach gościnnych za granicą; 64 – stale przebywających za granicą). Obok celów typowych dla związku zawodowego, Z.A.S.Ż. zabiegał o podniesienie poziomu żydowskiego teatru w Polsce. Z tego powodu usuwano z niego członków nie posiadających kwalifikacji (od 1922 stopień kandydata można było uzyskać po egzaminie, a po rocznej pracy w teatrze – stopień członka), przez co m.in. nigdy nie objął on całości żydowskiego środowiska aktorskiego w Polsce). Na pocz. lat 20. Z.A.S.Ż. współdziałał z Kultur-Ligą, a w 1925 przystąpił do Krajowej Rady Klasowych Związków Zawodowych. Przez wiele lat przewodniczącym Z.A.S.Ż. był A. Samberg. (Zob. też Weichert Michał)