rewizjoniści (Rewizjoniści)
rewizjoniści (Rewizjoniści)
zw. też
Syjonistami-Rewizjonistami (jid.
Cijonistn-Rewizjonistn) albo
Syjonistami-Aktywistami (jid.
Cijonistn-Aktiwistn); właśc.
Nowa Organizacja Syjonistyczna, nosząca wcześniej również nazwy:
Organizacja Syjonistów-Rewizjonistów w Polsce (Brit ha-Zohar),
Związek Syjonistów-Rewizjonistów;
Związek Syjonistów-Aktywistów – prawicowy odłam w ruchu syjon., którego twórcą i wieloletnim przywódcą był W.
Żabotyński.
R. wyodrębnili się ze
Światowej Organizacji Syjonistycznej (ŚOS) w maju 1925, pozostając początkowo jej integralną częścią. We wrześniu 1931, na posiedzeniu Egzekutywy Związku
R. w Calais, powzięto uchwałę o przekształceniu Związku w niezależną i jednolitą organizację; został utworzony Związek Syjonistów-Rewizjonistów. Choć większość
r. pozostała w ŚOS, tworzyli oni odrębną federację i prowadzili własną politykę wobec władz mandatowych. Odwoływali się do idei, sformułowanych przez T.
Herzla; szczególnie do traktowania
syjonizmu jako ruchu politycznego. Wychodzili z założenia, że tylko stworzenie państwa żydowskiego po obu stronach Jordanu, z żydowską większością, umożliwi realizację haseł syjonistycznych. Oskarżali Wlk. Brytanię o politykę sprzeczną z zasadami mandatu i deklaracji
Balfoura. W sierpniu 1932 V Światowy Zjazd Rewizjonistów w Wiedniu ratyfikował uchwały z Calais. W Polsce pierwsze koła
r. powstały w 1925, m.in. w Warszawie i Wilnie. Rok później odbyła się pierwsza konferencja ruchu. W 1931 Zjazd Rewizjonistów ratyfikował uchwały z Calais. Utworzono trzy centralne komitety z jednolitą Radą Naczelną; Żabotyński opowiadał się za wystąpieniem większości
r. ze ŚOS, czemu sprzeciwiał się m.in. M.
Grossman i grono związanych z nim osób. 20 III 1933, na konferencji Rady Partyjnej Światowego Związku Rewizjonistów w Katowicach, Żabotyński sformułował żądanie, by
r. podlegali dyscyplinie partyjnej Związku Rewizjonistów, a dopiero w drugiej kolejności – ŚOS. Kiedy Rada nie uchwaliła tej rezolucji, Żabotyński rozwiązał centralne komitety i ustanowił w ich miejsce komisarzy. W 1935, w drodze plebiscytu,
r. poparli stanowisko Żabotyńskiego i opowiedzieli się za opuszczeniem ŚOS oraz utworzeniem własnej organizacji. We wrześniu 1935, w Wiedniu, zebrała się konferencja założycielska Nowej Organizacji Syjonistycznej, powołując Żabotyńskiego na swego prezydenta. W latach 30. istniały więc dwa Związki Rewizjonistów – Żabotyńskiego i tzw.
grossmanistów. W 1936
r. utworzyli Nową Organizację Syjonistyczną w Polsce (NOSwP) i powołali tymczasowe władze partyjne (Komisariat i jego Prezydium). Mimo podziału, wpływy
r. w Polsce w 2. połowie lat 30. szybko rosły; wydawano własną prasę. Z NOSwP związane były organizacje: młodzieżowa (
Brit Trumpeldor), byłych wojskowych (Brit he-Chaj(j)al) i kobieca (Brit Naszim Leumij(j)ot).
R. mieli największe wpływy w województwach centralnych i płn.-wschodnich. W polityce krajowej współpracowali przede wszystkim z frakcją
Et Liwnot oraz z
Mizrachi. NOSwP opowiadała się za szybką ewakuacją Żydów z Europy Środkowej i Wschodniej, na drodze porozumienia z poszczególnymi rządami (
plan ewakuacji). W 1938 przygotowano nawet program przyjęcia w Palestynie 1,5 tys. Żydów europejskich. W 1939 Żabotyński wezwał do zawieszenia walki z Wielką Brytanią na czas trwania wojny i skoncentrowania wysiłków na pokonaniu Niemiec, oraz do stworzenia żydowskich oddziałów wojskowych i żydowskiej reprezentacji na przyszłą konferencję pokojową. Podczas wojny
r. działali nielegalnie, m.in. wydawali prasę w getcie warszawskim, gdzie stworzyli własną organizację zbrojną –
Żydowski Związek Wojskowy. Pod koniec
1945
r. podjęli nieudaną próbę legalizacji swej działalności, jako Związek Żołnierzy Żydów Uczestników Walki z Faszyzmem. Dalszą pracę prowadzili nielegalnie, w ramach zarejestrowanych partii:
Ichud, Mizrachi,
Aguda. Liczni działacze
brichy także wywodzili się spośród dawnych
r. Na Zlocie Zdemobilizowanych Żołnierzy, zorganizowanym w sierpniu 1946, pod patronatem Ichudu, powołano do życia sekcję Maawak, która stała się komendą nacz.
r.; oficjalnie liczyła ona 300 członków; współpracowało z nią ok. 1,5 tys. osób. Przewodniczącym sekcji był Izaak Nejter, sekretarzem generalnym – Henryk Zussman.
R. uczestniczyli w organizowaniu
emigracji Żydów z Polski, uważając że jedynie w Palestynie jest ich miejsce. Opowiadali się za utworzeniem państwa żydowskiego drogą walki zbrojnej. W 1946
r. powrócili do ŚOS. W Izraelu dwóch reprezentantów
r. podpisało Deklarację Niepodległości, choć nie weszli oni w skład rządu tymczasowego.
R. związani z organizacją wojsk. Irgun Cwai Leumi, założyli partię Cherut (hebr., Wolność; właśc. Tnuat ha-Cherut = Ruch Wolnościowy), która zdobyła miejsca w I Knesecie. W 1950 w
diasporze utworzyli nowy związek, dla którego centralę stanowiła właśnie ta partia w Izraelu. Od 1973 do chwili obecnej, idee rewizjonistyczne są na arenie politycznej reprezentowane przez partię Likud.
