Rudnicki Adolf

Rudnicki Adolf

właśc. Aron Hirschhorn (1912 Żabno k. Tarnowa – 1990 Warszawa) – prozaik, eseista, piszący w języku polskim. Ukończył szkołę handlową. Pracował jako urzędnik bankowy. Już przed II wojną światową uważany był za obiecującego pisarza. Wówczas też w swej twórczości podejmował wątki żydowskie. Opublikował: szkice powieściowe Szczury (1932), Żołnierze (1933), Doświadczenia (1939; wyd. pt. Profile i drobiazgi żołnierskie, 1946) i Niekochana (1936) oraz Lato (1938), w którym utrwalił wakacyjny obraz żydowskiego Kazimierza n. Wisłą, a także wyprawy do Góry Kalwarii (por. Alterów rodzina). R. był żołnierzem kampanii wrześniowej. Dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł i przedostał się do Lwowa. Tam współpracował z „Nowymi Widnokręgami”. Opublikował dwa, bardzo koniunkturalne, opowiadania Koń i Józefów. Także bardzo zafałszowany obraz rzeczywistości ukazuje jego powojenna nowela z kluczem Major Hubert z Armii Andersa (o Józefie Czapskim). Po zajęciu Lwowa przez Niemców R. działał w konspiracyjnej grupie kom., która wydelegowała go do Warszawy, by nawiązał kontakt między „dzielnicami zamkniętymi” obu miast. Brał udział w konspiracyjnym życiu kulturalnym po tzw. aryjskiej stronie; m.in. działał w agendzie Żydowskiego Komitetu Narodowego, niosącej pomoc pisarzom i artystom. Później był uczestnikiem powstania warszawskiego. Po wojnie publikował zbiory opowiadań, szkiców i esejów. Jednym z wiodących nurtów jego twórczości stała się tematyka Holokaustu, który określił jako „epokę pieców” ( Epoka pieców – Szekspir, 1948). Podobnie jak to, także niektóre inne jego określenia weszły do języka obiegowego, np. tytuł opowiadania Wysokie niebo świąt, jako symbol tradycyjnej obyczajowości żydowskiej. W opisie Zagłady akcentował element walki o zachowanie wartości, a nie tylko o samo przeżycie. Wydał wiele zbiorów opowiadań, felietonów i szkiców, m.in. Ucieczka z Jasnej Polany (1949); Żywe i martwe morze (1952; wyd. rozszerzone 1955, 1956); Kartki sportowe (1952); 50 opowiadań (1966); Krakowskie Przedmieście pełne deserów (1986). Wiele swych utworów pisarz poświęcił konkretnym ludziom i wydarzeniom, np.: Wielki Stefan Konecki (opowiadanie z kluczem o O. Ortwinie i jego losach pod okupacją niemiecką); Spalony świat Efraima Kaganowskiego; Kupiec łódzki (esej o getcie łódz.i Ch. Rumkowskim); Złote okna (o powstaniu w getcie warsz.); Ginący Daniel (m.in. o sprawie Hotelu Polskiego); Blatt (o A. Czerniakowie); Rogaty warszawiak (1982, o A. Słonimskim). W 1953-1968 publikował w tygodniku „Świat” i „Przekrój”, w rubryce Niebieskie kartki. Zamieszczane tam felietony, szkice i drobne utwory lit., wydawał potem w formie książkowej pod różnymi tytułami. W nich także pojawiały się wątki żydowskie. Pisał także o sytuacji Żydów w okresie powojennym, np. w tytułowym opowiadaniu zbioru Dżoker Pana Boga (1989) ukazał źródła antysemityzmu przed Marcem '68, a w Teatrze zawsze granym (1987) – dzieje I. Kamińskiej i jej teatru (por. Państwowy Teatr Żydowski im. E.R. Kamińskiej).