Weintraub (Wajntraub) Władysław Zew (Chaim Wolf)

Weintraub (Wajntraub) Władysław Zew (Chaim Wolf)

(1891 Łowicz – 1942 Warszawa [Treblinka?]) – malarz, scenograf teatralny, krytyk sztuki; członek artystycznej „Grupy Siedmiu”. W dzieciństwie odebrał tradycyjne wychowanie religijne. Później uczył się w polskim gimnazjum, a następnie w SSP w Warszawie. Studia artystyczne kontynuował w Paryżu oraz w Szwajcarii u pochodzącego z Grodna Leona Baksta. Podczas I wojny światowej walczył w armii francuskiej. W 1918 powrócił do kraju i osiadł w Warszawie. Był związany ze środowiskiem ugrupowania artystycznego „Jung Idysz”. Stał się jedną z najważniejszych postaci żydowskiego życia artystycznego w Warszawie. Pełnił funkcję sekretarza Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych. W latach 30. prowadził, wraz z A. Ostrzegą, Atelier Zdobnictwa Artystycznego (przy ul. Mylnej 9a). Jego twórczość jest mało znana. Ukształtowała się na wzorach sztuki francuskiej i wyrosła z ducha ekspresjonizmu, łączonego w niektórych pracach z futuryzmem bądź abstrakcją. Przede wszystkim jednak W. był wybitnym scenografem; współzałożycielem Jidiszer Klejn-Kunst Teater „Azazel”. Współpracował z Wilner Trupe, tworząc dla niej scenografie m.in. do sztuk Baj nacht ojfn ałtn mark (jid., Nocą na starym rynku) I.L. Pereca; Golema H. Leiwika; Hejs blut (jid., Gorąca krew) J. Opatoszu oraz do opery żydowskiej Dowid un Basszewe (jid., Dawid i Batszewa, 1924) do libretta M. Brodersona. Publikował również artykuły poświęcone sztuce w „Literarisze Bleter” i „Naszym Przeglądzie” oraz w innych czasopismach, oraz współredagował almanachy ekspresjonistyczne „Albatros” i „Chaliastre”. W okresie II wojny światowej przebywał w getcie warszawskim, gdzie włączył się w akcję niesienia pomocy uwięzionym tam kolegom artystom. Wraz z Ostrzegą, swoje dawne atelier zamienili na fabrykę osełek, zatrudniając H. Cynę, M. Eljowicza, H. Rabinowicza, R. Rozentala, J. Śliwniaka, S. Trachtera, I. Tykocińskiego. Latem 1942 fabryka ta weszła w skład szopu AHAGE-Zimmermann; 25 VIII 1942 jego pracownicy zostali wywiezieni do Treblinki. Według jednych relacji, W. został zamordowany w czasie prowadzenia na Umschlagplatz, według innych – dopiero w Treblince.