Efraim

Efraim

(hebr., podwójnie owocny; jid. Efroim) – według tradycji biblijnej:

1. drugi z synów Józefa i Asenat, uważany za protoplastę pokolenia Efraim, jednego z Dwunastu Plemion Izraelskich (por. 2.). Narodził się, gdy jego ojciec sprawował rządy, jako urzędnik faraona w Egipcie. Dziadek E., Jakub, uznał za swoje dzieci dwóch synów Józefa – E. i Manassesa; błogosławiąc ich, dał pierwszeństwo młodszemu, tj. E., przed starszym Manassesem, kładąc nań prawą dłoń (por. reguła prawej ręki) i zapowiadając, że „brat jego młodszy będzie większy od niego, gdyż potomstwo jego obejmie wiele szczepów” (Rdz 48,8-20). Według midraszy, E. faworyzował Beniamina (kiedy Józef ucztował w Egipcie wraz z braćmi, porcja Beniamina była pięciokrotnie większa niż pozostałych, [Rdz43,34] dlatego, że E. oddał mu swoją część jedzenia). To dzięki E. Józef miał dowiedzieć się o chorobie ojca, gdyż E. studiował Torę razem z Jakubem. E. został przez Jakuba przed śmiercią ukoronowany, jako przywódca plemienia, głowa akademii (por. akademie talmudyczne) oraz najczystszy (por. czystość rytualna) i najlepszy z synów; Efraimitą zwać miano każdego sędziego i księcia (por. nasi). Choć początkowo Jakub nie chciał uznać swego wnuka, bo pod wpływem wizji grzechów Achaba i Jeroboama opuścił go dar jasnowidzenia, po gorących modłach Józefa, odzyskał dar proroczy i zobaczył wielu wspaniałych ludzi, którzy mieli pochodzić od Efraima.

2. nazwa jednego z Dwunastu Plemion Izraelskich, którego protoplastą był Efraim, syn Józefa. Wraz z plemieniem Manassesa, było nazywane „Plemieniem (Pokoleniem, Domem) Józefa”. Terytorium E., położone centralnie, od północy graniczyło z ziemiami Manassesa; na wschodzie sięgało Jordanu; od zachodu i częściowo od południa graniczyło z ziemiami Dana, a na południu – Beniamina. Ziemie E. uważano za najbardziej urodzajne w Palestynie. Na nich leżały miasta Sychem i Szilo, gdzie początkowo znajdowała się Arka Przymierza. Bałwochwalstwo i odstępstwo Efraimitów od wiary sprawiły, że nazwa ich plemienia stała się dla proroków synonimem Dziesięciu Zaginionych Plemion. Z plemienia E. wywodził się m.in. prorok Jozue.