Jeroboam I

Jeroboam I

(hebr. Jarowam = oby lud się pomnażał) – pierwszy król izraelski, panujący w Państwie Północnym – według tradycji biblijnej – przez 22 lata (ok. 928–907 p.n.e.); syn Nebata (z Seredy). Wywodził się z pokolenia Efraima, był sługą króla Salomona, dozorcą robotników z rodu Józefa. Zgodnie z tradycją, ze względu na sprzeniewierzenie się monarchy wobec religii mojżeszowej, Pan postanowił uczynić następcą Salomona jego dawnego sługę, tj. J. I, jednak miał on panować tylko nad dziesięcioma pokoleniami izraelskimi; nad pozostałymi dwoma (Judą i Beniaminem) – przez wzgląd na Dawida, ojca Salomona, oraz na Jerozolimę, miasto wybrane przez Boga – miał dzierżyć władzę syn Salomona, Roboam. O tej decyzji J. I miał się dowiedzieć od proroka Achiasza z Szilo. Obawiając się, nie bez powodu, gniewu Salomona, J. I schronił się w Egipcie i pozostał tam aż do czasu śmierci monarchy. Potem lud Izraela wezwał go do powrotu, a następnie – niezadowolony z postanowień Roboama – ustanowił go królem nad niemal całym Izraelem, prócz Judy, która pozostała przy Domu Dawidowym. Jednak J. I, nie będąc pewnym lojalności ludu, związanego mocnymi więzami z Jerozolimą i znajdującą się tam Świątynią, ustanowił urzędowy kult państwowy, wprowadzając pogańskie bóstwa (złoty cielec) na przeciwległych krańcach swego królestwa, tj. w Dan oraz w Betel. Utworzył tam nowe ośrodki kultu, z kapłanami, nie należącymi do pokolenia Lewiego, ustalił też liturgiczny cykl świąt, a stolicę umieścił w Sychem. Zgodnie z tradycją biblijną, został za to przez Boga surowo ukarany wytępieniem całego swego rodu oraz sług; Pan zapowiedział też, iż opuści Izrael „z powodu grzechów Jeroboama, który sam zgrzeszył i doprowadził do grzechu Izraela” (1 Krl14,16). Czasy panowania J. I były okresem ciągłych konfliktów między Królestwem Północnym i Królestwem Południowym, na rzecz którego J. I – osłabiony wojną z Egiptem – utracił znaczną część południowych terytoriów plemienia Efraima. Po śmierci J. I na tronie zasiadł jego syn, Nadab (ok. 907–906 p.n.e.), który wkrótce zginął wraz z całym rodem z rąk zamachowca Baaszy, syna Achiasza (1 Krl 15,25–28). Był to koniec dynastii J.; o jego panowaniu opowiada 1 Księga Królewska (12–14).