Uszpizin

Uszpizin

(l.mn., hebr., od uszpiz = gość, gospodarz; z łac. hospitium; poprzez średniow. grekę hospition, hospetion;jid. Uszpizn) – 1. praojcowie-goście; siedmiu mistycznych gości zapraszanych symbolicznie codziennie w czasie trwania święta Sukot, do przyjęcia gościny w kuczce, co wiąże się z wygłaszaniem specjalnej inwokacji (błogosławieństwa). Zwyczaj ów został wywiedziony z Sefer (ha-)Zohar (5,103b,104a), gdzie napisano: „Gdy ktoś siedzi w kuczce, [] Szechinarozpościera nad nią swe skrzydła i [] Abraham oraz pięciu innych sprawiedliwych mężów i król [] Dawid przybywają i zasiadają z nim”. Zapraszanie tych wspaniałych U. i żarliwe oczekiwanie ich błogosławieństwa, które zdominowało atmosferę wspomnianego święta, wprowadzone przez kabalistów z Safed w XVI w., rozpowszechniło się początkowo w Erec Israel i w krajach orientalnych; później – wśród Żydów aszkenazyjskich, w tym w Polsce. Najpierw przyjęli ów zwyczaj kabaliści, potem chasydzi, a w końcu liczni Żydzi ortodoksyjni. Formułę wygłaszanego codziennie zaproszenia kierowano kolejno do poszczególnych U., a ich imiona czasem wywieszano również w kuczce. Żydzi sefardyjscy składają zaproszenia kolejnym gościom, porządkując ich według dostojeństwa (tj. Abraham, Izaak, Jakub, Mojżesz, Aaron, Józef oraz Dawid; pozostawiają też dla nich wolne krzesło; por. Eliasza krzesło); zaś Żydzi aszk. składają zaproszenia według następującej chronologii: Abraham, Izaak, Jakub, Józef, Mojżesz, Aaron i Dawid. Każdy posiłek w kuczce poprzedzano zaproszeniem, skierowanym do U. Wiązało się z tym także zapraszanie do stołu ubogich oraz studenta uczelni talmudycznej, by ów – po zajęciu honorowego miejsca – poprowadził wieczorną dysputę nt. U. W ujęciu kabalistycznym postacie poszczególnych U. symbolizują sefiry: Abraham – Chesed; Izaak – Gewurę; Jakub – Tiferet; Mojżesz – Necach; Aaron – Hod; Józef – Jesod; Dawid – Malchut. Kabaliści stworzyli również kilka wersji list żeńskich odpowiedniczek U., z których żadna do tej pory nie stała się powszechnie obowiązującą. 2. nazwę u. nosiły też wycinanki żydowskie, służące do przystrajania kuczek w święto Sukot.