Abraham

Abraham

(hebr. Awraham, Awram = ojciec [wielu] narodów) – według tradycji biblijnej, potomek Sema, syna Noego; syn Teracha (Tarego), brat Nachora i Harana (Rdz 11,26-27), mąż Sary (noszącej początkowo imię Saraj), ojciec licznego potomstwa, m.in. Izmaela i Izaaka; pierwszy z trzech – obok Jakuba i Izaaka – patriarchów żydowskich, czczony również przez chrześcijan i muzułmanów. Pochodził z koczowniczego szczepu politeistycznego (Joz 24,2–3,14–15). Zgodnie z kalendarzem żydowskim, urodził się w 1948 r. od stworzenia świata (tj. w 1812 p.n.e.). w chaldejskim Ur, skąd później przeniósł się do Charanu (Rdz 29,4). Potępił bałwochwalstwo swego ojca, racjonalnie wnioskując o istnieniu jedynego Boga. Po śmierci ojca, wraz z najbliższą rodziną oraz z całym plemieniem przewędrował do Kanaanu. Do czasu zawarcia Przymierza z Bogiem (Rdz 15,1–21) nosił imię Abram (hebr. Awram = ojciec jest wywyższony [wzniosły]). Poddawany przez Pana wielu próbom otrzymał obietnicę, że jego potomkowie stanowić będą naród wybrany, a ich ziemią będzie Kanaan. Klęska głodu zmusiła go jednak do osiedlenia się w Egipcie. Jako mąż pięknej Sary, obawiając się, że Egipcjanie zbiorą mu ją, a jego samego pozbawią życia, A. podał się za brata, a nie jej męża. Faraon, nic nie wiedząc o podstępie, wziął Sarę na swój dwór, ale Bóg pomimo to ukarał go i władca zwrócił Sarę mężowi, po czym małżonkowie powrócili do Kanaanu. Pierwszym synem A. był Izmael, zrodzony z niewolnicy Hagar (Rdz 16,1–16), drugim – Izaak, syn Sary, którego A. gotów był złożyć Panu w ofierze całopalnej (akeda). Tradycja żydowska określa A. mianem proroka, Księcia Bożego, Przyjaciela Pana i Ojca ludu Izraela (jid. Awrom Owinu = nasz [pra]ojciec Abraham), i jemu właśnie przypisuje wprowadzenie obowiązku obrzezania. Wedle tej tradycji, ołtarz na górze Moria, na którym A. składał ofiarę z syna, był tym samym ołtarzem, który później stał w Świątyni Jerozolimskiej. A. miał zostać pochowany obok swej żony w Grocie Ojców (hebr. Mearat ha-Machpela) w Hebronie. A. stanowi uosobienie cnoty gościnności (przypowieść o trzech aniołach zesłanych przez Pana (Rdz 18,1–16). Zajmuje też szczególne miejsce w filozofii żydowskiej, świadcząc o podporządkowaniu rozumu wierze oraz o szczególnej umiejętności Żydów życia we wspólnocie z Bogiem. Majmonides uważał, że A. pierwszy udowodnił rozumowo istnienie Boga oraz akt stworzenia świata z nicości. A. jest bohaterem dwu pseudoepigrafów Abrahama Apokalipsy i Abrahama Testamentu (zob. też apokryfy i pseudoepigrafy).