Dancigierów (Dancygierów; Danzigerów) ród
Dancigierów (Dancygierów; Danzigerów) ród
ród cadyków z Aleksandrowa Łódzkiego, tworzący dynastię, która nabrała rozgłosu w 2. połowie XIX w., a w XX w. odgrywała rolę trzeciej co do ważności dynastii chasydzkiej. Na Aleksandrowie (w praktyce zaś Łodzi, gdzie przez część roku rezydowali cadycy) koncentrowało się zainteresowanie sfer ludowych oraz baale(j) batim (baal ha-bajit) i kupców. Chasydzi aleksandrowscy trzymali się raczej z dala od partii politycznych. Część z nich rekrutowała się z kręgów związanych z Mizrachi. W większości ośrodków żydowskich w Polsce istniały aleksandrowskie sztyble i be(j)t ha-midrasze. Założyciel dynastii Szraga Fajwel D. (? Warszawa – 1849 Warka?) był najmłodszym synem zamożnego baal ha-bajt z Warszawy. Studiował u Jaakowa ben Jaakowa Mosze z Leszna. Później był związany z dworem J.I. Horowica z Lublina, gdzie m.in. pełnił funkcję sofera. Po śmierci Horowica został zwolennikiem Symchy Binema z Przysuchy. Konflikt z teściem, który był misnagdem, zmusił go ostatecznie do przyjęcia stanowiska rabina, kolejno w: Grójcu, Gąbinie, Sierpcu i Makowie. W pewien czas po śmierci Symchy Binema stał się zwolennikiem I.I. Kalisza z Warki, zostając jego następcą na kilka miesięcy przed śmiercią. Tylko nieliczne jego responsy i wypowiedzi zostały opublikowane (m.in. w dziele jego wnuka, Jismach Israel, 1911). Jechiel D. (1848–1894 Aleksandrów?), syn Szragi Fajwela Gricera był pierwszym Rebem z Aleksandrowa. Wychował się na dworze I.I. Kalisza z Warki. Z racji swego ożenku, studiował w Przysusze. W młodości nawiązał kontakty z wieloma innymi cadykami. Piastował stanowisko rabina w Tarczynie pod Warszawą, a następnie w Grójcu. W 1849, po ojcu, objął przewodnictwo chasydów z Warki. W międzyczasie został zwolennikiem Dow Bera (Berysza) Landaua z [Wielkiej] Białej. Po jego śmierci w 1870 przeniósł się do Aleksandrowa, gdzie założył swój dwór, który stał się ośrodkiem nowej gałęzi polskiego chasydyzmu, z powodzeniem konkurującym z ośrodkami w Kocku i Warce. Znany był z bezkompromisowego stosunku do kwestii religii i łagodnego usposobienia w życiu prywatnym. Utrzymywał się wyłącznie z płacy aleksandrowskiego rabina. Inne dochody poświęcał na potrzeby biednych; m.in. opiekował się wszystkimi dziećmi, które przyprowadzali doń chasydzi. Abraham ben Zeew Nachum Bornstein nazwał go „królem cadyków”. Nie publikował swych prac, a część jego wypowiedzi oraz testament cytowane są w dziele jego syna i następcy; Jismach Israel, 1911), Jerachmiel Izrael Icchak D. (1853 Turczyn – 1910 Aleksandrów), syn Jechiela, był drugim Rebem z Aleksandrowa. Studiował pod kierunkiem ojca i Dowa Bera Landaua z Białej. Był znany ze swej pokory, słynął także jako znakomity znawca halachy i wybitny uczony. Wielokrotnie odrzucał proponowane mu stanowiska rabinackie. Dopiero nacisk chasydów skłonił go w 1894 do objęcia po ojcu stanowiska cadyka z Aleksandrowa. Był najwybitniejszym przedstawicielem tej dynastii, zyskując dla niej szerszy rozgłos i wielu entuzjastycznych zwolenników (w tym przede wszystkim w Warszawie i Łodzi). W 1909, w związku z masowym odwiedzaniem cadyka przez chasydów podczas świąt, wzniósł dużą synagogę w centrum Aleksandrowa. Skupił wokół siebie grupę zwolenników zaawansowanych w studiach talmud., przyczyniając się w ten sposób do konsolidacji związanego z nim środowiska, oraz stając się jego prawdziwym przewodnikiem duchowym. Wkrótce po jego śmierci ukazały się kazania i rozważania, poświęcone cotygodniowym i świątecznym czytaniom Tory pt. Jismach Israel (1911), w których Jerachmiel Izrael Icchak cytował także wypowiedzi ojca i dziadka. Samuel Cwi D., zwany też – od tytułu swego głównego dzieła – Tiferet Szmuel (1856 Turczyn – 1923 Aleksandrów?), syn Jechiela i brat Jerachmiela Izraela Icchaka był trzecim Rebem z Aleksandrowa. Icchak Menachem Mendel D. (1880 Aleksandrów – 1943 Treblinka), syn Samuela Cwi był czwartym Rebem z Aleksandrowa. Stanowisko to objął po ojcu w 1924. Pod jego kierunkiem znaczenie dynastii wzrosło, m.in. dzięki rozwojowi sieci aleksandrowskich jesziw w wielu miastach polskich (w tym w Warszawie i Łodzi). Na krótko przed II wojną światową chasydzi aleksandrowscy wznieśli nowoczesny trzypiętrowy dwór dla swego cadyka. Po wybuchu wojny ukrywał się on w Łodzi. Zadenuncjowany przez folksdojcza z Aleksandrowa, dzięki dużej łapówce, przeniósł się do Warszawy. Nie prowadził już działalności publicznej jako cadyk, żyjąc i modląc się w otoczeniu dzieci i wnuków. Latem 1940 przeniósł się do Otwocka, gdzie odnalazł się w atmosferze małego miasta i wznowił publiczną działalność w środowisku swych chasydów. Wraz z nimi został wywieziony do Treblinki, gdzie zginął. Pośmiertnie wydano jego dzieło Akedat Icchak (hebr., Ofiara Izaaka, 1953). Obecnie, poza granicami Polski, istnieją dwa najważniejsze ośrodki chasydów aleksandrowskich: a) w Izraelu, w Bnej-Brak, gdzie po II wojnie świat. kierujący miejscową jesziwą wnuk Jechiela – Juda Mojżesz Tiehberg został ogłoszony kolejnym Rebem z Aleksandrowa, a następnie funkcję tę przejął Abraham Menachem D. (ur. 1921); b) w Stanach Zjednoczonych, w Nowym Jorku na Brooklynie, gdzie istnieje duża aleksandrowska jesziwa, którą kierowali kolejno: Jerachmiel Sekuła i Jechiel Menachem Singer (zm. 1989).
