Loewenstein (Löwenstein) Natan

Loewenstein (Löwenstein) Natan

(1859 Buczowice na Morawach – 1929 [1932?] Lwów) – adwokat, galicyjski polityk liberalno-demokratyczny o poglądach asymilatorskich (asymilacja), poseł do sejmu galicyjskiego (1891-1914),  Rady Państwa w Wiedniu (1907-1918) i Sejmu Ustawodawczego RP (1919-1922); syn Bernarda L.; szwagier A. Sochaczewskiego i B. Goldmana; przez swe małżeństwo skoligacony z wydawcą warszawskim, I. Goldmanem. Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie studiował prawo w Wiedniu, doktoryzował się w Krakowie (1884), a potem kontynuował studia w Lipsku. Był jednym z twórców galicyjskiego Związku Demokratycznego. Opowiadał się za potrzebą asymilacji Żydów; był przeciwnikiem syjonizmu. Należał do współzałożycieli lwowskiej asymilatorskiej organizacji Agudat Achim, był redaktorem jej organu – „Ojczyzna”. We Lwowie założył Koło Towarzystwa Szkoły Ludowej imienia Bernarda Goldmana (został jego prezesem) i asymilatorskie Towarzystwo Akademickie „Zjednoczenie" (1907). Widział potrzebę założenia seminarium nauczycielskiego, kształcącego młodzież żydowską na rabinów postępowych oraz na nauczycieli religii mojżeszowej w szkołach średnich. Idea ta została zrealizowana w 1902; otwarto wówczas Zakład dla Kształcenia Nauczycieli Religii Mojżeszowej we Lwowie. W 1894-1929 L. był członkiem Rady Miejskiej Lwowa; zainicjował budowę sieci tramwajów elektrycznych w tym mieście; wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego Wystawy Krajowej (1894). Był członkiem kilku rad nadzorczych: Akcyjnego Banku Hipotecznego we Lwowie (później jej wiceprezesem), S.A. „Browary Lwowskie”, S.A. „Zieleniewski-Fitzner-Gamper”, radcą prawnym S.A. „Galicja”; członkiem Wydziału Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, lwowskiej Izby Adwokackiej (od 1893). Występował w obronie Żydów, potępiając propagandę endecji (sam był ostro przez nią atakowany); domagał się zajęcia przez sejm sprawą poprawy bytu najuboższej ludności żydowskiej. Należał do Koła Polskiego w Wiedniu. Współpracował politycznie z konserwatystami (z namiestnikiem Michałem Bobrzyńskim i profesorem Władysławem Leopoldem Jaworskim), pozostawał w ostrym konflikcie z Ignacym Daszyńskim i H. Diamandem. Nobilitowany przez cesarza w 1910, w 1912 otrzymał przydomek „Opoka”. W okresie I wojny światowej podjął współpracę z Diamandem, należał do Naczelnego Komitetu Narodowego. Bezpośrednio po wojnie zajmował się sprawami odszkodowań wojennych. Opowiadał się za jak najrychlejszym połączeniem Galicji z Królestwem Polskim. Jego żona, Maria z Horowitzów L., stała na czele lwowskiego Zjednoczenia Stowarzyszeń Kobiecych, wspomagających Legiony Polskie. Jako poseł do sejmu RP, L. działał w lewicującym Klubie Pracy Konstytucyjnej. Pod koniec życia skupił swoją uwagę na sprawach wewnętrznych ludności żydowskiej; zajmował się działalnością charytatywną, zmienił swój stosunek do syjonizmu i zaczął łożyć na cele palestyńskie; założył żydowski Klub Mieszczański we Lwowie.