Borochow Dow Ber

Borochow Dow Ber

(1881 Złotonosza, Ukraina – 1917 Kijów) – ideolog i przywódca partii Poalej Syjon; wywarł ogromny wpływ na żydowski ruch lewicowy w Europie i Stanach Zjednoczonych. Opowiadał się za stworzeniem syntezy ideologii socjalistycznej i syjonistycznej. Uznawał masową emigrację Żydów i stworzenie przez nich państwa żydowskiego w Palestynie za proces nieunikniony, będący wyrazem dążeń proletariatu żydowskiego w diasporze, którą traktował jako anormalne położenie Żydów, niezależnie od ich emancypacji. B. był też przeciwny asymilacji ludności żydowskiej. Pochodził z rodziny inteligenckiej o tradycjach syjonistycznych; otrzymał tradycyjne religijne wychowanie, potem uczył się w gimnazjum rosyjskim. Samodzielnie studiował języki, filozofię, historię i nauki przyrodnicze. Nie podjął studiów wyższych z powodu atmosfery panującej na ros. uniwersytetach. W 1900-1901 należał do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR), od której odszedł poszukując rozwiązania dla kwestii żydowskiej. Na przeł. 1900 i 1901, wraz z Szymonem Dobinem, założył Syjonistyczno-Socjalistyczny Związek Robotniczy, który podjął próbę zorganizowania samoobrony żydowskiej. Przed VII Światowym Kongresem Syjonistycznym B. przeciwstawiał się ugandyjskiemu planowi osiedlenia, agitował przeciwko koncepcjom terytorialistów licznych w organizacji PS, m.in. w Warszawie, Łodzi, Częstochowie, Białymstoku, Homlu i Żytomierzu, przyczyniając się do skrystalizowania ideologii ruchu. Pod wpływem rewolucji 1905, którą uważał za rewolucję narodów Rosji, dojrzało w nim przekonanie o konieczności zjednoczenia propalestyńskiego ruchu PS. Skupiona wokół niego grupa w październiku 1905 powołała Biuro Organizacyjne, którego zadaniem było przygotowanie zjazdu propalestyńskiego PS. Kiedy w 1906 partia zmieniła nazwę na Żydowska Socjalno-Demokratyczna Partia Robotnicza „Poalej Syjon” w Polsce, B. określił jej podstawy ideologiczne w dziele Nasza platforma (opublik. w 1. poł. 1906 w organie partyjnym „Jewriejskaja Raboczaja Chronika”, wydawanym w Połtawie). Był autorem projektu programu partii i jej statutu przed zjazdem ogólnorosyjskim PS w Krakowie w 1907. W tym samym roku, podczas VIII Kongresu Syjonistycznego w Hadze, współtworzył Światowy Związek PS z siedzibą w Wiedniu, jako oddzielną strukturę w ramach Światowej Organizacji Syjonistycznej (ŚOS). Od 1907 prowadził badania nt. żydowskiego ruchu robotniczego oraz języka jidysz. Był inicjatorem rezolucji o nieuczestniczeniu w Kongresie Syjonistycznym, podjętej na II zjeździe PS w Krakowie w 1909. W tym samym roku na I Światowym Zjeździe Związku Robotniczego PS w Hadze wybrano go na sekretarza tej organizacji. W 1910-1914 mieszkał w Wiedniu, a w jego mieszkaniu mieściło się Biuro Światowego Żydowskiego Socjalistycznego Związku Robotniczego PS. Napisał wówczas pracę Żydowski ruch robotniczy w liczbach (1895-1904), wyd. pośm. w 1918. Po wybuchu I wojny świat. B. musiał opuścić Austrię. W Stanach Zjedn. działał jako publicysta i społecznik, jeden z przywódców amerykańskiej PS; opublikował Ruch ekonomiczny narodu żydowskiego (w j. jid., Nowy Jork 1916). W sierpniu 1917, na wezwanie KC rosyjskiego PS udał się do Rosji, po drodze zatrzymując się w Sztokholmie. Tam wziął udział w sesji międzynarodowej Socjalistycznej Komisji Krajów Neutralnych i uczestniczył w formułowaniu manifestu, dotyczącego powojennego porządku w Europie oraz oczekiwań żydowskich. We wrześniu 1917 wziął udział w III Zjeździe PS w Kijowie. Stał się gorącym zwolennikiem kolonizacji Palestyny metodą kooperacji. Na Zjeździe Narodowości w Kijowie (wrzesień 1917) wybrano go na przedstawiciela do Rady Demokratycznej w Piotrogrodzie. Prowadził rokowania z Ukraińską Socjaldemokratyczną Partią Robotniczą i Ukraińską Partią Socjalistów-Rewolucjonistów w sprawie utworzenia wspólnego bloku w wyborach do ogólnorosyjskiej konstytuanty. W czasie podróży agitacyjnej do Czernihowa zmarł na zapalenie płuc. W 1963 jego szczątki zostały przeniesione do Izraela. (Zob. też Borochow Jugent)