Birnbaum Natan (pseud.)

Birnbaum Natan (pseud.)

właśc. Mathias Acher (1864 Wiedeń – 1937 Scheveningen) – myśliciel, publicysta, wydawca wielu czasopism; autor pojęcia „syjonizm”. Pochodził z rodziny chasydzkiej. W 1882 rozpoczął studia prawnicze, jednak wkrótce zaangażował się w działalność syjonistyczną, głosząc konieczność zwalczania asymilatorskich postaw (por. asymilacja). W 1884 założył stowarzyszenie Kadima; a w 1885 – pierwszy żydowski nacjonalistyczny dziennik, wydany w języku niemieckim „Selbstemanzipation”. Początkowo współpracował z T. Herzlem; był pierwszym sekretarzem generalnym Światowej Organizacji Syjonistycznej. Później, pod wpływem Achad Ha-Ama, stał się się zwolennikiem poglądu, że Palestyna winna być duchowo-narodowym centrum, które jednak nie może stanowić rozwiązania materialnych problemów Żydów. Później określił Herzla jako oszusta, którego nie można bezkrytycznie słuchać. W 1885–1895 B. przeżywał duże trudności materialne, związane z działalnością wydawniczą. W 1896 przyjął funkcję redaktora naczelnego berliń. miesięcznika „Zion”. W 1899 porzucił syjonizm i związał się z koncepcjami autonomizmu, rozwijanymi przez Sz. Dubnowa. Propagował jidyszyzm w duchu postanowień konferencji w Czerniowcach. W 1908–1911 wydawał czasopismo „Dos Fołk” i „Wochn-Błat” (jid., Tygodnik). W 1912 zwrócił się ku ortodoksji, m.in. głosząc program realizacji idei mesjanistycznych w gminach żydowskich, poprzez Torę i pracę (Tora wa-Awoda). W 1919 został na krótko pierwszym sekretarzem generalnym organizacji Agudat Israel. W książce Im Dienste der Verheissung (1927) wzywał Żydów do pracy w Palestynie i dla Palestyny, uważając, że praca ta stanowi wyraz miłości do Erec Israel, pozbawionej ambicji politycznych. W 1933 musiał opuścić Niemcy. Osiadł w Holandii, gdzie m.in. wydawał dziennik „Der Ruf”. Zmarł w biedzie. Dzieła wybrane B. opublikował w 1956 jego najstarszy syn, Salomon, jeden z czołowych językoznawców i paleografów języków jidysz i hebrajskiego.