Rokeach (Rokach) Szalom (Szołem) z Bełza

Rokeach (Rokach) Szalom (Szołem) z Bełza

zw. Szołemem (Szalomem, Salomonem) z Bełza; Sar Szołemem (jid., Pan Salomon); Rebem (Rabim) z Bełza, Bełskim Rabim (jid. Bełzer Rebe) (1779 [1803] Brody – 1855 Bełz) – rabin, założyciel dynastii cadyków bełskich, odgrywającej wiodącą rolę w chasydyzmie galicyjskim; ojciec Joszuy R. Zarówno po ojcu, jak i po matce, pochodził ze znanych rodów mężów uczonych w Prawie ( Loew Juda ben Becalel z Pragi; Chacham Cwi z Amsterdamu). Osierocony przez ojca, po ponownym wyjściu matki za mąż, był wychowywany przez wuja, Issachara Bera, rabina w Sokalu. R. był uczniem wybitnych cadyków – J.I. ha-Lewiego Horowica z Lublina, Uriego ze Strzelisk, Abrahama J. Heszela z Opatowa i Magida z Kozienic. Po śmierci Horowica w 1815, został uznany za cadyka. W 1817 objął stanowisko rabina w Bełzie. Skupił wokół siebie grono uczniów ( joszwim), w pełni przez siebie utrzymywanych, tworząc znaną jesziwę. Stanowiła ona centrum życia duchowego w Galicji. W przeciwieństwie do innych szkół chas., jej uczniowie mieli poświęcić się intensywnym studiom nad Talmudem. W swoich poglądach religijnych R. był bardzo radykalny; wymagał od swych zwolenników pełnego ekskluzywizmu wobec nieżydowskiego świata, w życiu codziennym nie zalecał jednak ascezy. Był także zdecydowanym przeciwnikiem wszelkich kompromisów z maskilami i zwolennikami prądów modernizacyjnych (por. haskala). Przypisywano mu zdolności uzdrowicielskie. W 1910 ukazał się zbiór opowieści związanych z jego osobą, pt. Dower Szalom (wyd. Przemyśl), zebrany przez Abrahama Chaima Symchę Binema Michelsona. R. zasłynął z tego, że kazał chasydom opowiadać sobie wszystkie „obce myśli”, czyli pokusy wyobraźni, przeszkadzające im w modlitwie. Po śmierci R. zastąpił go syn, Joszua R., a następnie Issochar Dow Ber R. z Bełza. Kolejny cadyk z tej dynastii, Aharon R., w 1944 przedostał się do Palestyny i założył dwór w Tel Awiwie; stał się on duchowym centrum chasydów bełskich (tj. zwolenników cadyka z Bełza). Do tej samej (tj. czwartej) generacji dynastii bełskiej należeli: zamordowany przez Niemców Meszulam Załmen R. z Toporowa (1870-1944) oraz Modechaj R. z Biłgoraja (1902-1950). Następca Aharona R., Issachar Dow R. (ur. 1949), założył w Jerozolimie be(j)t ha-midrasz. Cadycy z Bełza od samego początku reprezentują skrajnie ortodoksyjną wersję chasydyzmu. Wyraża się to m.in. przywiązywaniem wielkiego znaczenia do studiów talmudycznych, lekceważonych przez niektóre szkoły chasydzkie. Temu głównie należy przypisać autorytet, jakim cieszyli się bełscy cadycy także w kręgach rabinackiej ortodoksji.