Jaakow Icchak ben Aszer z Przysuchy

Jaakow Icchak ben Aszer z Przysuchy

Icchak (Izaak) z Przysuchy, zw. Żydem (hebr. Ha-Jehudi; jid. Jid; Jud) lub Świętym Żydem (hebr. Ha-Jehudi ha-Kadosz; jid. Der Jid Hakojdesz), albo Żydem z Przysuchy (jid. Der Pszysucher Jid) (1766 Przedbórz – 1814 Przysucha) – cadyk, założyciel tzw. szkoły chasydzkiej z Przysuchy. Studiował początkowo u Arie Lejba Charifa z Opatowa; był zwolennikiem skrajnej ascezy. Dla ruchu chasydzkiego pozyskał go Mosze Jidł Lejb z Sasowa. Przełomową chwilą życia J.I. ben A. z P. było spotkanie z J.I. ha-Lewim Horowicem z Lublina, który został jego największym nauczycielem. Jasnowidz uważał go za swego najlepszego ucznia i uczynił duchowym opiekunem młodych adeptów. Popularny stał się jego podział cadyków na trzy kategorie; do najniższej zaliczył tych, którzy wiedzą, że są cadykami; do wyższej tych, którzy wiedzą że nie są cadykami wyższego stopnia; za prawdziwych zaś cadyków uznał tych, którzy wstąpili na „wyższy stopień” i bliscy są doskonałości. W swoim nauczaniu podkreślał konieczność nieustannego samodoskonalenia. Jego przydomek Szibolet Zahaw (hebr., Złoty Kłos) miał oznaczać, że jest doskonały we wszystkim, co robi, i każde ziarno w jego kłosie jest złote. Powiadano o nim, że przetarł „nową ścieżkę chasydyzmu”, którą było studiowanie Tory, połączone z modlitwą. Niektórzy uważają, że w ten sposób stworzył nową, polską wersję chasydyzmu CHABAD. Walczył z przesadną afirmacją prostoty i ignorancją niektórych szkół chasydzkich, krytykował cadyków-cudotwórców (por. baal szem). Twierdził, że cuda może czynić każdy, kto osiągnął odpowiedni poziom duchowy, i że dużo trudniej jest spełniać wolę Bożą. Zasłynął z tego, że odkładał modlitwy poza czas, przepisany w Szulchan Aruch, czekając na właściwy nastrój. Zwyczaj ten wzbudził zastrzeżenia innych uczniów Jasnowidza z Lublina, którzy twierdzili, że „otwierając” nową ścieżkę za życia swego nauczyciela zaczął z nim konkurować. Zmuszony do opuszczenia Lublina, założył własny dwór w niedalekiej Przysusze. Konfliktu między nauczycielem i uczniem nie załagodziła mediacja Menachema Mendla z Rymanowa. Ostatnie lata życia J.I. ben A. z P. przypadają na czas wojen napoleońskich, w których wielu cadyków widziało końcowe wojny Goga i Magoga. Według legendy chasydzkiej, w święto Pesach 1814 grupa cadyków próbowała mistyczno-magicznymi zabiegami sprowadzić Mesjasza; J.I. ben A. z P. odmówił wzięcia udziału w tym przedsięwzięciu. Jego następcą był syn, Jerachmiel, ale większość chasydów z Przysuchy uznała autorytet jego ucznia, Symchy Binema z Przysuchy. Innymi znaczącymi uczniami J.I. ben A. z P. byli późniejsi cadycy – Menachem Mendel z Kocka, Chanoch ben Pinchas ha-Kohen z Aleksandrowa, I. Kalisz z Warki i Issachar Dow Ber z Radoszyc.