Joram
Joram
(hebr. Jehoram = JHWH jest wzniosły) – imię kilku postaci biblijnych, pośród których do najważniejszych należą: 1. ostatni, dziewiąty król Izraela z rodu Omriego, który panował w Państwie Północnym w 851/850–842 p.n.e.; według tradycji biblijnej, był drugim z synów Achaba. W znacznie mniejszym stopniu niż jego poprzednicy sprzyjał synkretyzmowi. Pozostawał w pokojowych stosunkach z Judą, wzmocnionych jeszcze więzami krwi (Atalia, siostra J., była żoną Jorama, króla Judy; por. 2).
Jego wojska, zrzeszone w lidze antysyryjskiej, uczestniczyły w wojnach
z Asyrią (pocz. 2. poł. IX w. p.n.e.); w okresie mniejszego zagrożenia
ze strony tego imperium, Damaszek najeżdżał na Samarię (2 Krl 6,8–23),
ta zaś odpierała ataki, zawierając z nim krótkotrwałe porozumienia
pokojowe. J. zorganizował też – wspólnie z Jozafatem, królem Judy, i królem Edomu
– wyprawę na Moab (2 Krl 3,4–27), która – mimo początkowych sukcesów
– zakończyła się niepowodzeniem (opowiada o niej słynna stela Meszy,
króla Moabu, odnaleziona przez Beduinów w 1868, obecnie znajdująca się
w muzeum w Luwrze). Pod koniec życia J. miał miejsce kolejny
najazd Aramejczyków na osłabioną wojnami Samarię, oraz jej długotrwałe
oblężenie, podczas którego wygłodzeni mieszkańcy miasta dopuszczali się
aktów kanibalizmu. Niedługo potem zamach pałacowy w Damaszku skłonił J. do podjęcia wyprawy, w celu odbicia Ramot w Gileadzie; podczas tej ekspedycji J. został ranny. Wycofał się więc z walki, powierzając Jehu dowództwo nad wojskami. Kurował się w Jezrael, gdzie odwiedził go król judzki Ochozjasz. W tym czasie prorok Elizeusz (uczeń Eliasza,
skonfliktowanego z dynastią Omrydów) wysłał swego posłańca,
by potajemnie namaścił Jehu na króla. Uzyskawszy namaszczenie, Jehu
przybył do Jezrael i zgładził J., przejmując władzę w państwie.
(Ochozjasz raniony podczas ucieczki ukrył się w Samarii lecz Jehu jego
także doścignął i zamordował). O panowaniu J. opowiada biblijna 2 Księga Królewska (3,1–26). 2. piąty król Judy,
który – według tradycji biblijnej – panował przez 8 lat (851–846 p.n.e.
– jako regent, a w okresie ok. 846–843 p.n.e. – jako król, tzn. w tym
samym czasie, co jego imiennik w Izraelu); syn Jozafata. Jego małżeństwo
z Atalią, córką króla izraelskiego Achaba, stanowiło przypieczętowanie
przyjacielskich stosunków Judy z Izraelem. Jednak wpływy królowej,
w której żyłach płynęła fenicka krew, doprowadziły do rozwoju pogańskich
kultów w Judzie oraz skonfliktowania różnych środowisk. J.,
obawiając się konkurencji ze strony swych braci oraz niektórych
dostojników w Królestwie Południowym, wymordował ich wszystkich.
Współudział w walkach, jakie Izrael prowadził z napierającą od północy
Asyrią, bardzo osłabił Judę i w rezultacie doprowadził do wystąpienia
na południu Edomitów i odzyskania przez nich utraconej dawniej niezawisłości, a także buntu niektórych miast. Od zachodu kraj najechali Filistyni i Kuszyci; dotarli do Jerozolimy, złupili pałac królewski, a rodzinę J. (poza
najmłodszym synem, Ochozjaszem, i córką, Josebą) wymordowali bądź
uprowadzili do niewoli. Juda utraciła również port morski i twierdzę
Esjon-Geber (współcz. Ejlat) oraz drogi lądowe, prowadzące na południe,
ku Arabii, co stało się przyczyną poważnych następstw gospodarczych. J.
zmarł po długiej chorobie w wieku 40 lat i został pochowany
w Jerozolimie w grobach królewskich. Jego następcą był syn, Ochozjasz.
O rządach J. w Judzie opowiadają: 2 Księga Królewska (8,16–23) i 2 Księga Kronik (21,1–20).
