parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]
Szanowni Państwo!
Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.
Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.
Zachęcamy do korzystania.
haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]
Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]
(hebr., Achazjahu = JHWH mocno trzyma) – 1. król Judy; panował tylko przez rok (843-842 p.n.e.); według tradycji biblijnej, był jedynym ocalałym potomkiem Jorama, króla judzkiego, i Atalii. Zasiadł na tronie, mając 22 lata. Według Biblii,jego pokrewieństwo z rodem Achaba sprawiło, iż „czynił to, co jest złe w oczach Pańskich” (2 Krl 8,27). Został zamordowany podczas zamachu, jaki zorganizował namaszczony na króla wódz Jehu, na wuja O. – Jorama, króla izraelskiego, podczas wyprawy na Ramot w Gileadzie. O. zmarł w Megiddo; został pochowany w Jerozolimie. Ponieważ nie miał dzieci, sukcesję po nim objęła jego matka, Atalia. O panowaniu tego króla opowiadają: 2 Księga Królewska(8,25-29; 9,27-29) i 2 Księga Kronik (22,1-9); 2. król Izraela; panował w 852-850 p.n.e.; syn Achaba i fenickiej księżniczki Jezabel. Za sprawą matki, pozostawał pod wpływem kultów fenickich (oddawał się kultowi Baala); podobnie jak jego imiennik w Judzie, „czynił to, co jest złe w oczach Pańskich” (1 Krl 22,53). Objął sukcesję po ojcu, jednak wkrótce zginął na skutek nieszczęśliwego wypadku (Prorok Eliasz przepowiedział mu rychłą śmierć). Jego miejsce zajął drugi z synów Achaba, Joram. Za czasów panowania O., Mesza, król Moabu, uniezależnił się od Izraela i na północy podbił część jego ziem. O czasach panowania O. opowiadają 1 Księga Królewska (22,52-54) i 2 Księga Królewska (1,2-18).
Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.
PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.
Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego.
Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.