Frakcja Polskiej Partii Robotniczej przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich

"Frakcja Polskiej Partii Robotniczej (PPR, później PZPR) przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich (CKŻP)"

zw. też Frakcją Żydowską PPR – jedyna tego typu organizacja PPR, działająca wyłącznie w środowisku żydowskim. Zmierzała do maksymalnego ograniczenia emigracji i odbudowania jak największego osiedla żydowskiego w Polsce, oraz do zmiany struktury społeczno-zawodowej ludności żydowskiej, poprzez jej produktywizację, w celu łatwiejszego wtopienia się w środowisko polskie. Na jej czele stali: G. Smolar i D. Sfard. Początkowo wpływy PPR wśród Żydów były ograniczone (w opozycji do komunistów pozostawały głównie partie syjonistyczne, zwłaszcza Ichud i PS-L, oraz – częściowo – Bund). Do końca 1946 zwerbowano zaledwie 4 tys. członków, głównie dawnych działaczy KPP i KZMP. Od lutego 1946 ukazywało się w Łodzi w języku jidisz pismo Frakcji pt. „Fołks Sztyme – Głos Ludu”. Powolna lecz systematyczna stabilizacja życia sprzyjała jednak wzmacnianiu jej pozycji. W maju 1947 F.PPR przy CKŻP liczyła ok. 7 tys. członków. Wielu Żydów – członków PPR – zajmowało kierownicze stanowiska w komitetach wojewódzkich CKŻP i podległych im placówkach. CKŻP od początku stanowił podstawę działania Frakcji w środowisku żydowskim. We wszystkich jego placówkach i innych żydowskich organizacjach tworzono podstawowe organizacje partyjne. Członkowie PPR opiekowali się większością wydziałów CKŻP (a także ORT-em i TOZ-em). F.PPR przy CKŻP nie miała własnej organizacji młodzieżowej, a tylko nieliczni członkowie należeli do ZWM. Członkami PPR byli głównie robotnicy ze spółdzielni żydowskiej i urzędnicy z instytucji CKŻP. Tylko na Dolnym i Górnym Śląsku do PPR należeli żydowscy robotnicy wielkoprzemysłowi. Pozycję F.PPR przy CKŻP wspierał Komisariat Rządu dla Spraw Produktywizacji Ludności Żydowskiej w Polsce. F.PPR przy CKŻP zajmowała szczególne miejsce w strukturze organizacyjnej partii, podporządkowana była bowiem bezpośrednio KC. Pozostawiono jej dużą swobodę działań w środowisku żydowskim; jednak jej działacze nie zawsze byli informowani o posunięciach władz, dotyczących nawet bardzo istotnych spraw żydowskich (np. o umożliwieniu masowej emigracji Żydów z Polski w lipcu 1946 i możliwości optowania za obywatelstwem państwa Izrael we wrześniu 1949). W 1948, na wezwanie KC PPR, F.PPR przy CKŻP została zreorganizowana. Zlikwidowano komitety PPR przy wojewódzkich komitetach żydowskich, zaś podległe im organizacje podporządkowano właściwym komitetom terenowym PPR. Po III Plenum KC PZPR (11–13 XI 1949) działacze F.PPR przy CKŻP podjęli kampanię walki z syjonistami. Atakowano szkolnictwo syjonistyczne i pomoc w emigracji Żydów z Polski. W 1949 PZPR rozpoczęła akcję wyborczą na Ogólnokrajowy Zjazd Delegatów Komitetów Żydowskich i Instytucji Społecznych, pod hasłem rozszerzenia bazy społecznych komitetów żydowskich. Na delegatów wybrano w większości członków PZPR z dużych skupisk przemysłowych. Kierowali oni organizacją i przebiegiem Zjazdu (26–27 II 1949). Wedle uchwalonych wówczas wytycznych, żydowskie komitety i ich organizacje miały służyć budowie socjalizmu w Polsce i stać się „transmisją PZPR dla budowy socjalizmu”. Po Zjeździe pozostałe stanowiska w komitetach objęli członkowie PZPR. Dokonano też zmiany przewodniczącego CKŻP; miejsce A. Bermana zajął komunista, G. Smolar. Działacze PZPR, za pośrednictwem aparatu komitetów żydowskich, prowadzili kampanię propagandową przeciwko wyjazdowi z Polski w okresie optowania za obywatelstwem państwa Izrael (31 IX 1949 – 31 XII 1950). W styczniu 1949 powstały organizacje jednoczące Bund i F.PPR przy CKŻP pod auspicjami KC PZPR.