Geiger Abraham

Geiger Abraham

(1810 Frankfurt n. Menem – 1874 Berlin) – rabin, protagonista judaizmu reformowanego. Otrzymał tradycyjne wykształcenie religijne, które uzupełnił studiami języków orientalnych i greki na uniwersytecie w Heidelbergu oraz języka arabskiego w Bonn, gdzie uzyskał doktorat, na podstawie pracy o wpływie judaizmu na Koran (Was hat Muhammad aus dem Judenthume aufgenommen?, 1833). W 1832 objął stanowisko rabina w Wiesbaden, gdzie zainicjował wprowadzanie reform i zwołał pierwszą konferencję reformowanych rabinów (1837). W 1838 zaproszono go do objęcia stanowiska daj(j)ana i rabina pomocniczego we Wrocławiu. Spotkało się to ze zdecydowanymi protestami ortodoksów pod przewodem S. Tiktina, w związku z czym G. został rabinem społeczności reformowanej we Wrocławiu dopiero w 1843. Był inicjatorem utworzenia Jüdisch-Theologisches Seminar in Breslau, jednak wbrew jego nadziejom, kierowanie uczelnią powierzono mniej odeń radykalnemu Z. Franklowi. Potem G. był rabinem kolejno we Frankfurcie n. Menem (od 1863) i Berlinie (od 1870) oraz twórcą uczelni Hochschule für die Wissenschaft des Judentums w Berlinie, którą kierował aż do śmierci. Był zdecydowanym zwolennikiem głębokiej reformy judaizmu, pojętej jako oczyszczenie go ze „średniowiecznych naleciałości i przesądów”. W wizji G. miało to prowadzić do eliminacji elementów, czyniących z judaizmu wyznanie narodu wybranego (pojęcie to negował, obok wiary w powrót do Syjonu, w odbudowę Świątyni Jerozolimskiej i powrót do składania ofiar), co mogłoby uczynić zeń religię uniwersalną; występował przeciwko C.H. Kaliszerowi, M. Hessowi. Prywatnie skłaniał się do wprowadzenia głębszych zmian (m.in. do odejścia od obrzezania i stosowania praw dotyczących żywności), niż to głosił publicznie (m.in. postulował odrzucenie wiary w istnienie aniołów; reformę kultu przez wprowadzenie doń śpiewu chóralnego, kazań w języku narodowym, tj. krajowym, itp.). Był jednym z czołowych przedstawicieli ruchu Wissenschaft des Judentums; m.in. w 1835 założył dziennik „Wissenschaftliche Zeitschrift für jüdische Theologie”. Był autorem wielu dzieł związanych z dziejami judaizmu w tym: Urschrift und Übersetzungen der Bibel in ihrer Abhängigkeit von der inneren Entwicklung des Judenthums (1857), Sadducaeer und Pharisaeer (1863) oraz wykładów, wygłaszanych w berliń. uczelni, które zostały zebrane w Das Judenthum und seine Geschichte (t. 1–3, 1865–1871). Tłumaczył dzieła średniowiecznych uczonych i poetów żydowskich. Wiele rozpraw poświęcił wybitnym postaciom uczonych, m.in. Izaakowi ben Abrahamowi z Trok. Był autorem reformowanego modlitewnika, z którego usunął m.in. wszystkie wzmianki niechętne wobec innowierców. Dzieła G. były wznawiane także po jego śmierci; ukazywały się też zbiory jego artykułów (w tym przekłady na j. hebr. prac S.A. Poznańskiego, 1910–1912).