Natanson Henryk

Natanson Henryk

(1820 Warszawa – 1895 tamże) – księgarz, wydawca, działacz gospodarczy i społeczny; najstarszy z synów Zeliga N.; brat Ludwika N. i Jakuba N.; ojciec Kazimierza N. i Józefa Eryka N. (1854 [1855] – 1929); stryj Edwarda N. i Władysława N. Uczył się w Szkole Rabinów w Warszawie i w gimnazjum. Po odbyciu praktyki księgarskiej otworzył księgarnię w Warszawie (sprzedawał też książki judaistyczne w różnych językach). Wydał okiło 170 pozycji oraz publikował czasopismo: „Tygodnik Lekarski” (1847-1867); „Przyjaciel Dzieci” (od 1861); prowadził też ekspedycję „Jutrzenki”. Księgarnię zamknął w 1868 i – wraz z bratem Jakubem – poświęcił się zarządzaniu bankiem „S. Natanson i Synowie”, założonym wspólnie z ojcem. Stało się to dla niego odskocznią do rozwinięcia działalności na różnych polach gospodarki krajowej (zarówno w dziedzinie operacji finansowych, jak i przemysłu czy ubezpieczeń). Był zwolennikiem asymilacji Żydów i reprezentował ugrupowanie asymilatorów, miedzy innymi sprawując opiekę nad gminnymi szkołami religijnymi (1861); w latach 70. XIX w. zasiadał w Zarządzie Gminy Starozakonnych w Warszawie oraz w komitecie budowy Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Był zdecydowanym przeciwnikiem ruchu syjonistycznego. Wraz z J.B. Blochem był autorem memoriału Komitetu Giełdowego, złożonego 17 III 1886 specjalnej, sekretnej Komisji, który dotyczył położenia Żydów w Królestwie Polskim oraz wyjaśniał związek między aktem równouprawnienia Żydów z 1862 a sytuacją w niektórych dziedzinach życia gospodarczego kraju; miał też uzasadnić niemożność wprowadzenia w Królestwie Polskim restrykcyjnego wobec Żydów prawodawstwa, jakie obowiązywało w Cesarstwie. Stwierdzenia zawarte w tym dokumencie wzbudziły znaczne napięcia w stosunkach polsko-żydowskich. Syn N., Józef Eryk, był nie tylko znanym finansistą, zasłużonym dla rozwoju polskiego cukrownictwa, ale też przyrodnikiem oraz aktywnym działaczem społecznym i oświatowym. I choć w zasadzie nie był związany z instytucjami żydowskimi, to jednak pozostał wierny judaizmowi.