Izrael Meir ha-Kohen

Izrael Meir ha-Kohen

Izrael Meir Kahan (Kagan; właśc. Pupko), zw. Mędrcem z Radunia, a od tytułu swego dzieła – Chofecem Chaimem (1838 – 1933 Raduń) – rabin, talmudysta, rosz jesziwa. W 1848 zamieszkał wraz z rodzicami w Wilnie. W młodości nie wyróżniał się wśród młodzieży studiującej Talmud. Po ślubie osiedlił się w Raduniu k. Lidy na Wileńszczyźnie, gdzie jego żona prowadziła mały sklepik, on zaś zajmował się księgowością, poświęcając większość czasu na pisanie, wydawanie i dystrybucję własnych książek. Był wcieleniem ideału „prostego Żyda” (proste Jidn), którego przymioty ducha i postawa moralna wykreowały na jednego z przywódców społeczności. Jego osobowość zaczęła przyciągać wielu uczniów, i choć I.M. ha-K. nie miał zamiaru tworzyć własnej jesziwy, to ok. 1869 tak właśnie zaczęto nazywać jego dom („jesziwa w Raduniu”; „jesziwa Chofec Chaima”). Z czasem miała ona ok. 300 studentów i w 1914 została przeniesiona do wzniesionego specjalnie dla niej budynku. Po pewnym czasie, I.M. ha-K. zaczęli w nauczaniu wyręczać zięciowie. Pod koniec lat 20. XX w. jesziwa w Raduniu popadła w poważne tarapaty finansowe; szukano wsparcia u współwyznawców za granicą (m.in. w Belgii, Stanach Zjednoczonych, Afryce Południowa), rozsyłając liczne apele. I.M. ha-K. był jednym z przywódców duchowych Agudy. Prowadził rozległą działalność społeczną, m.in. związaną ze zdobywaniem wsparcia dla szkolnictwa religijnego (twórca Waad ha-Jesziwot). Napisał 21 dzieł, przy czym nie był klasycznym typem uczonego, lecz przede wszystkim starał się odpowiadać na postrzegane przez siebie potrzeby społeczności żydowskiej, choć jego główne dzieło – Miszna Berura (hebr., Nauka skrystalizowana; komentarze do Orach Chajim; 6 tomów, 1884-1907) – przysporzyło mu opinii wielkiego znawcy Prawa, następcy M. Isserlesa, jako że było ono praktyczną wykładnią Halachy, kodeksem rytuału Żydów w nowym opracowaniu. Zajmował się też opracowaniem i komentowaniem Sześciuset trzynastu nakazów i zakazów. Pierwsza książka I.M. ha-K. (wydana anonimowo) pt. Chofec Chajim (hebr., Chcący żyć, 1873), poświęcona była prawu religijnemu, dotyczącemu plotki i obmowy. Zagadnieniu temu I.M. ha-K. poświęcił jeszcze dwie prace, oraz ułożył modlitwę o uchronienie od grzechu dawania fałszywego świadectwa. Wśród innych dzieł tego autora w szczególny sposób związane z problemami życia żydowskiego są: Machane(j) Israel (1881) – praktyczna wykładnia Prawa dla żołnierzy żydowskich oraz Nid(e)che(j) Israel (1894), przeznaczone dla Żydów emigrujących na Zachód (emigracja Żydów z Polski), mające dopomóc im w dochowaniu wierności religii przodków.