maszgi'ach

maszgi'ach

(hebrajski, nadzorca; jidysz, maszgijech, mażgijech) – osoba sprawująca nadzór; termin używany w dwóch podstawowych znaczeniach: 1. osoba wyznaczona przez rabina do nadzoru przestrzegania praw dotyczących koszerności, przede wszystkim w procesie produkcji żywności oraz w miejscach, gdzie jest ona serwowana (restauracje itp.), co wymaga nie tylko przestrzegania obowiązujących procedur (np. sporządzania potraw; w tym także kontroli, czy nie są przygotowywane w szabat), ale także zgodności z halachą wszelkich ich składników (por. prawa dotyczące żywności; kaszer). M. składał sprawozdania ze swej działalności rabinowi, który go mianował, oraz alarmował go o przypadkach naruszenia prawa religijnego, co stanowiło podstawę do wydawanych przez rabina opinii o koszerności. W związku ze spełnianą rolą, m. musiał być nie tylko znawcą halachy w przedmiocie podlegającym jego ocenie, ale także człowiekiem bogobojnym, o kwalifikacjach moralnych wykluczających wszelkie podejrzenie o stronniczość czy przekupność. 2. osoba sprawująca moralno-duchowy nadzór nad studentami jesziw. Miała ona pieczę nie tylko nad ich zachowaniem w uczelni talmudycznej, ale także poza nią. Powiadano, że najlepszy m. to taki, którego baczne oko czują na sobie studenci, podlegli jego władzy, nawet podczas jego faktycznej nieobecności. M. był odpowiedzialny nie tylko za właściwe ich zachowanie, ale także za rozwój duchowo-moralny, poczynając od należytej przykładności w studiach, a kończąc na kształtowaniu duchowych przymiotów. W związku z tym przeprowadzał zajęcia związane ze swą funkcją, zgodnie z programem studiów w danej jesziwie, jak i w związku ze szczególnymi okazjami. Przyjmowały one formę wykładów oraz innego rodzaju zajęć, w tym najczęściej tzw. sichot (hebr., konwersacje), które odgrywały ważną rolę w życiu wewnętrznym jesziw, zwłaszcza litewskich (por.: jesziwa_w_Mirze; jesziwa w Słobodce; jesziwa_w_Telcu; jesziwa w Wołożynie). (Zob. też: musar; musar-szmuesn).