jesziwa w Słobodce

jesziwa w Słobodce

uczelnia talmudyczna, założona przez N.C. Finkla w 1882, w niewielkiej miejscowości pod Kownem (praktycznie na jego przedmieściu); jedna z najważniejszych jesziw litew., związana z ruchem musar; od 1897 nosząca nazwę Kneset Israel (hebr., Zgromadzenie Izraela), dla uczczenia twórcy ruchu I. Lipkina. Realizowany w niej program studiów i wcielany w życie zespół ideałów duchowości umiarkowanego skrzydła musar, zwany był „stylem Słobodki”. Uczelnia ta miała stworzyć możliwości pogłębienia studiów absolwentom istniejącej już miejscowej jesziwy. Po likwidacji jesziwy w Wołożynie (styczeń 1892) wielu jej studentów przeniosło się do Słobodki. W 1893 Finkel powołał do kierowania jesziwą swych szwagrów, I.Z. Melcera i M.M. Epsteina. Pod wpływem Finkla, ukształtował się specyficzny program studiów w Słobodce, w którym codziennie przeznaczano pół godziny na zgłębianie tekstów musarystycznych, zaś sobotnią noc – na wykłady związane z musar. Innowacje te stały się przyczyną konfliktu. Grupa nastawiona opozycyjnie wobec Finkla i Epsteina doprowadziła w 1897 do powstania nowej uczelni, zwanej Kneset Be(j)t Icchak (Zgromadzenie Domu [Szkoły] Izaaka), dla uczczenia I.E. Spektora. W czasie I wojny światowej została ona przeniesiona do Kamieńca Podolskiego. Jesziwa Kneset Israel rozwijała się dynamicznie. W ostatnich latach XIX w. miała przeszło 300 studentów. Wzniesiono też dla niej nowy budynek. W gronie kierujących uczelnią znaleźli się przed I wojną światową syn Finkla – Mojżesz, oraz zięć Finkla – Izaak Szer. Po wybuchu wojny jesziwa została przeniesiona do Mińska, a następnie do Krzemieńczuka (k. Połtawy). Po powrocie do Słobodki w latach 20. XX w. ponownie nastąpił gwałtowny rozwój szkoły, w której kształciło się ponad 500 słuchaczy (w tym z Niemiec, Anglii i Stanów Zjednoczonych). Finkel dokonał reorganizacji uczelni, wydzielając z niej szkoły elementarną (Ewen Israel = Fundament Izraela) i średnią (Or Israel = Światło Izraela) oraz – jako jej najwyższy stopień – kolel (założony w 1921). Po cofnięciu w 1924 przez władze litewskie zwolnienia studentów j. w S. ze służby wojskowej, Finkel otworzył jej oddział w Hebronie. Po masakrze w 1929, w której Arabowie zamordowali 25 studentów, uczelnię przeniesiono do Jerozolimy, jako Jesziwę Hebrońską. J. w S. działała pod kierunkiem Szera, do czasu wkroczenia Niemców 23 VI 1941. Większość jej wykładowców i studentów zginęła w czasie Holokaustu. Po wojnie, jesziwa została ponownie otwarta w Bnej Brak (k. Tel Awiwu), w mieście, które powstało w 1924, jako rolnicza kolonia religijna Żydów polskich.