skrucha

skrucha

(hebr. t(e)szuwa; od szuw = powrót; jid. charote, od hebr. charata = żal, skrucha). Pojęcie s., żałowania za grzechy, pokuty, jest centralne dla judaizmu. Wyraża wiarę, że choć grzeszenie jest nieuniknione, ludzie mogą zawsze powrócić na właściwą drogę. Nawołują do tego prorocy, np. Ozeasz: „Wróć Izraelu do Pana, Boga Twojego…” (Oz 14,2). S. zawiera takie stadia, jak: żałowanie za grzech, wyznanie go i postanowienie poprawy. Według Talmudu, skruszeni stoją wyżej nawet niż całkowicie sprawiedliwi (traktat B(e)rachot 34b). O s. jest mowa w piątym błogosławieństwie w codziennej modlitwie, odmawianej trzykrotnie (por. Szmone esre(j)). Bóg jest w nim określony jako Ojciec, który w s. znajduje upodobanie. Modlitwy pokutne (hebr. s(e)lichot) są odmawiane w miesiącu elul, przed Nowym Rokiem ( Rosz ha-Szana) oraz bezpośrednio po nim, aż do dnia Jom Kipur, przez Dziesięć Dni Pokuty. Czas ten jest najwłaściwszy dla dokonania s. Szabat, który wypada w tym okresie, nosi nazwę Szabatu Nawrócenia ( Szabat Szuwa). Centralnym motywem liturgii jest zbawcza rola s., modlitwy i dobroczynności. Szczera s. zmazuje winę. Ważne jest jednak, że winy wobec innych ludzi muszą najpierw zostać przez nich odpuszczone i dopiero wtedy będzie mógł to uczynić Najwyższy Sędzia. Dlatego w okresie pokutnym przed Jom Kipur należy prosić innych o wybaczenie. Rabi Eliezer ben Hyrkanos (I/II w. n.e.) nauczał, że należy pokutować „w przeddzień śmierci”; komentatorzy przypominają, że możemy umrzeć każdego dnia, więc s. jest powinnością codzienną. Nasza s. jest dobra nie tylko dla nas, ale może wręcz uratować świat. Dla kabalistów jest ona krokiem do naprawy świata ( tik(k)un). Wielka jest siła szczerej s., ale – według Miszny i późniejszej tradycji – jeśli ktoś z góry mówi: „będę grzeszył, a potem okażę skruchę”, to jego s. nie będzie skuteczna. Pokrewne pojęciu s. jest przebłaganie, odpuszczenie (przez Boga), czyli kapara (por. kaparot). Chodzi przy tym o odpokutowanie i uzyskanie odpuszczenia, czyli pojednanie ze Stwórcą. W starożytności celowi temu służyły ofiary składane w Świątyni Jerozolimskiej. Tradycja proroków i Talmudu podkreśla jednak, że samo składanie ofiar nie daje automatycznie przebłagania (chyba, że wina wynikła z niewiedzy lub pojawiła się niechcący), bo musi mu towarzyszyć przemiana wewnętrzna. Po zburzeniu Świątyni (70 n.e.) pozostały takie praktyki, jak post i – wedle niektórych – inne, o charakterze ascetycznym, oraz – przede wszystkim – skrucha. (Zob. też baal t(e)szuwa)