Poznański Izrael Kalmanowicz

Poznański Izrael Kalmanowicz

(1833 Aleksandrów – 1900 Łódź) – przemysłowiec; ojciec Maurycego P. i Ignacego P.; dziadek Alfreda P. i Maurycego Ignacego P. Był jednym z synów Kalmana P. (ur. 1785), kramarza towarów łokciowych, kupca przybyłego w 1825 z Kowala (k. Włocławka) do Aleksandrowa, który później – na początku lat 30. XIX w. – przeniósł się do Łodzi. P. ukończył niemiecko-rosyjskie progimnazjum. Od lat 50. XIX w. rozwijał w Łodzi działalność handlową i nakładczą. Od początku lat 60. był związany z Towarzystwem Izraelitów Niemieckiego Rytuału (por. judaizm reformowany), a później przewodniczył Komitetowi Budowy synagogi reformowanej, oddanej do użytku w 1887. W 1872-1873 założył fabrykę wyrobów tkackich. Jako jeden z pierwszych przemysłowców łódzkich, przeprowadził z powodzeniem mechanizację produkcji, dzięki czemu jego zakłady szybko się rozwijały. W 1889 przekształcił swe przedsiębiorstwo w Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Bawełnianych (Towarzystwo Akcyjne Manufaktury Bawełnianej I.K. Poznański) z kapitałem zakładowym wysokości 5 mln rs., które wkrótce stało się drugim co do wielkości w Polsce przedsiębiorstwem włókienniczym. Wykorzystując koniunkturę, prowadził na dużą skalę interesy w Cesarstwie Rosyjskim (jego firma została odznaczona Medalem Orła Cesarstwa, a on sam Orderami Św. Stanisława II i III klasy oraz Św. Anny III klasy). P. posiadał wiele nieruchomości. Był aktywny na rynku finansowym, m.in. był współzałożycielem i prezesem Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu. Wzniósł, a następnie rozpoczął przebudowę okazałego pałacu w Łodzi. Łożył na cele publiczne i sprawował wiele funkcji społecznych w tym mieście, m.in. był głównym fundatorem szpitala starozakonnych oraz darował łódzkiej gminie żydowskie grunty pod cmentarz, na którym wystawił mauzoleum swej rodziny; był też współzałożycielem i prezesem Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności, prezes Dozoru Bóżniczego, w którym zasiadał w 1884-1892, czołowym członkiem i opiekunem talmud-tory oraz współfundatorem jej budynku i warsztatów, a także opiekunem wielu szkół (m.in. Szkoły Rękodzielniczo-Przemysłowej, Handlowej Zgromadzenia Kupców); honorowy radny Rady Miejskiej Łodzi (1896-1900). Należał też do grona najważniejszych mecenasów kultury wśród fabrykantów łódzkich; m.in. wspierał teatr i imprezy muzyczne; należał do grona twórców Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego; wraz z żoną, Sarą, kupował obrazy, wspomagając w ten sposób artystów żydowskich (wśród nich S. Hirszenberga, L. Pilichowskiego i M. Trębacza). Żona P. była m.in. benefaktorką Miejskiej Biblioteki Publicznej, zaś siostra, Debora (Dwojra, Dorota; 1821-1893), została żoną lekarza , dr. Samuela Tugendholda (brata maskila warsz. , Jakuba Tugendholda).