nid(d)a

nid(d)a

Nid(d)a (hebr., separacja; oddzielenie; ale też nieczystość kobiet; menstruacja) – 1. określenie kobiety w okresie menstruacji, której dotyczy zakaz pożycia małżeńskiego, ze względu na to, że jest uważana za nieczystą (czystość rytualna); zakaz ten został wywiedziony ze słów, zawartych w Księdze Kapłańskiej (15,19-24; 18,19; 20,18). Związany z tym okres zaczyna się na dwanaście godzin, przed spodziewanym terminem początku kolejnej miesiączki. Co najmniej przez pięć dni (bądź dłużej, jeśli zachodzi taka potrzeba) kobieta winna obserwować swój stan. Po zakończeniu menstruacji, gdy nie pojawiają się już najmniejsze nawet ślady krwawienia, powinna ona odczekać jeszcze siedem kolejnych dni, a następnie odwiedzić mykwę, w celu odbycia rytualnej kąpieli, i dopiero wówczas może podjąć współżycie z małżonkiem. Przestrzeganie tych nakazów i zakazów jest podstawą czystości rodzinnej (tohorat ha-miszpacha), zajmującej bardzo ważne miejsce w systemie wartości judaizmu, a zarazem jest jedną z podstawowych micw, której obowiązek spełniania został nałożony na kobiety. Według hag(g)ady, menstruacja jest karą dla niewiast, za grzech, uczyniony przez pramatkę Ewę. To ona sprawiła, że Adam został wygnany z raju i musiał umrzeć, a więc stała się przyczyną symbolicznie rozumianego „rozlania krwi”. Według obiegowych przekonań, rozpowszechnionych wśród Żydów ortodoksyjnych oraz w kulturze ludowej, obcowanie cielesne z n. mogło doprowadzić do wielu tragicznych następstw (śmierć przy porodzie poczętego wówczas dziecka, jego kalectwo bądź upośledzenie). Dużą zatem wagę przywiązywano do wyznaczenia czasu końca menstruacji. Problem ten był przedmiotem szczegółowych rozważań w literaturze rabinicznej (np. poświęconych zagadnieniu, jakie wydzieliny należy uważać jeszcze za krew menstruacyjną). Według Księgi Kapłańskiej (15), nieczystość seksualną człowieka (tak kobiety, jak i mężczyzny) powodują wszelkie „wycieki” z ciała (w tym także wyciek nasienia). Stan ten jest określany jako zawa (hebrajski, kapanie, przeciekanie, przesiąkanie); wymaga on również – ściśle określonych we wszystkich przypadkach – okresów karencji i oczyszczenia. Dotyczą one także używania i dotykania przedmiotów, na których się siada bądź kładzie, oraz zaplamionej w ten sposób odzieży. Problematyka związana z powyższymi kwestiami została omówiona w talmudycznych traktatach Nid(d)a (por. 2.) i Zawim. 2. siódmy traktat szóstego porządku Miszny (Tohorot), liczący 10 rozdziałów. W całości poświęcony jest nieczystości kobiet, związanej z menstruacją i krwawieniem, spowodowanym porodem lub chorobą, o których jest mowa w Księdze Kapłańskiej (12,1-5; 15,19-30). Komentarze i uzupełnienia do tego traktatu znajdują się w Talmudzie Babilońskim, Talmudzie Jerozolimskim oraz w Tosefcie.