BŁONES Jurek (1924 Warszawa – po 10 maja 1943 Płudy)
Przed wojną
Jurek Błones pochodzi z rodziny
bundowskiej. Ojciec, który należał do Związku Zawodowego Kupców i Bundu, często
zabierał dzieci na spotkania partii. Ukończył szkołę CISzO im. Bejnisza
Michalewicza przy ul. Miłej. Przed wojną należał do Skifu (od 10. roku życia),
a potem do Cukunftu. Pracował jako mechanik samochodowy. Mając 13 lat, został
półsierotą i od tego momentu matkę starała się jemu i najmłodszemu Luśkowi
(Eliezerowi) zastąpić siostra Guta. Razem z rodzeństwem brał udział w obozach
letnich Skifu (Neustadt 2, 1948, 371).
Władka Meed
we wspomnieniach pisze o Jurku Błonesie: „mój kolega z klasy”, co by oznaczało,
że tak jako ona urodził się w 1921 roku (Meed,
2003, 60).
W trakcie wojny
Po wybuchu wojny tak jak pozostali
członkowie rodziny kontynuował swoją działalność w szeregach podziemnych
organizacji bundowskich (Doires bundistn 2, 384). W getcie działał w podziemnym
komitecie Cukunftu, zajmował się
m.in. kolportażem nielegalnej literatury również poza mury getta. Pracował
razem z Markiem Edelmanem przy druku
prasy, gdy drukarnia mieściła się w
ich mieszkaniu na ul. Nowolipie 67. W 1941 roku Jurek razem z Lejbem
Rozensztejnem opracował tomik pt. Lider (jidysz,
Pieśni), który został wydany przez Socjalistisze Jugnt Bibliotek (SIB; jidysz,
Socjalistyczna Biblioteka Młodzieżowa) (Folkscajtung, 16-17: 14; Edelman, 2017,
27-28).
Po wielkiej akcji likwidacyjnej razem z rodzeństwem był zatrudniony w szopie Roericha na ul. Smoczej. Stamtąd
w sierpniu 1942 roku razem z innymi współtowarzyszami (m.in. Welwlem Rozowskim)
zostali zabrani na Umschlagplatz.
Mógł się wydostać z placu i jako mechanik powrócić do pracy w szopie, ale nie
chciał zostawić młodszego brata Luśka (Meed, 2003, 60). Udało im się wyskoczyć
z pociągu jadącego do Treblinki II i
powrócić do getta (Grupińska, 2000, 213, 216-217; Meed, 2003, 59-60; Neustadt
2, 1948, 370 – według niego miało to miejsce w listopadzie 1942).
Był bojowcem Żydowskiej Organizacji Bojowej, m.in. odpowiedzialny był za
szmugiel broni na teren getta. Był łącznikiem pomiędzy Bundem w getcie i po aryjskiej stronie Warszawy, m.in.
przeszmuglował do getta dużą ilość baterii elektrycznych (Głos Bundu 1947: 6;
Celemenski, 2000, 156; Meed, 2003, 147-148, 159-161).
Podczas powstania w getcie był
dowódcą „piątki” Bundu na terenie szczotkarzy,
a następnie walczył na ul. Franciszkańskiej 30 (Hertz, 1946, 550). Getto
opuścił chory 10 maja 1943 roku kanałami. Znalazł się w podwarszawskich Płudach
(obecnie osiedle w dzielnicy Białołęka w Warszawie) razem z rodzeństwem, a
także m.in. z Zalmanem Frydrychem, Różką Klog i jej dzieckiem. Został zamordowany razem z innymi ukrywającymi się
przez gestapo po tym jak zostali zadenuncjowani przez Polaka, który udzielił im
schronienia (Celemenski, 2000, 161-164; Meed, 2003, 184-186).
W styczniu 1946 roku dokonano
ekshumacji zwłok całej trójki rodzeństwa razem z innymi ofiarami denuncjacji i
19 stycznia pochowano je na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie
(sektor 12a, rząd 4).
W 1948 roku został pośmiertnie
odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony na Polu Chwały”.
