Feiner (Fajner) Leon (Löbl)

Feiner (Fajner) Leon (Löbl)

pseud. Berezowski, Mikołaj (1886 Podgórze, współcz. dzielnica Krakowa – 1945 Lublin) – adwokat, działacz Bundu, tłumacz. Pochodził z zamożnej rodziny zasymilowanych Żydów. Studiował prawo na UJ (doktorat 1910). Początkowo związany był z PPSD. Brał udział w działaniach, które doprowadziły do wyłonienia się z niej ŻPSD oraz współpracował z jej organem „Der Socjaldemokrat” (jid., Socjaldemokrata) i redagował tygodnik „Nowe Życie”. Po przyłączeniu tej partii do Bundu, stał się jego czołowym działaczem w Krakowie (w 1920 internowany w obozie w Dąbiu). Reprezentował ją w Radzie Miejskiej Krakowa. Niewiele uwagi poświęcał prowadzeniu własnej kancelarii adwokackiej, był jednak obrońcą w wielu procesach politycznych i działał w Zrzeszeniu Prawników Socjalistów. Był także zaangażowany w tworzenie nowoczes. kultury żydowskiej. Tłumaczył na j. jid. dzieła literackie. Należał do grona założycieli Towarzystwa „Krakowski Teatr Żydowski”. Był również prezesem Żydowskiego Klubu Sportowego „Jutrzenka” Kraków, będącego najsilniejszym w sieci bundowskich organizacji sport. „Morgensztern”, którą reprezentował w 1927 na Kongresie Międzynarodowego Związku Wychowania Fizycznego i Sportu Robotniczego. W 1939 został zesłany na sześć tygodni do obozu w Berezie Kartuskiej. Po wybuchu II wojny światowej znalazł się na terenach zajętych przez Związek Radziecki. Aresztowany przy próbie przekroczenia granicy litewskiej, został skazany na 15 lat więzienia. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, przedostał się do Warszawy. Nawiązał kontakt z gettem warsz. i stał się łącznikiem między konspiracyjnym Bundem a władzami Polski Podziemnej. Zaangażowany w pomoc Żydom reprezentował Bund w Radzie Pomocy Żydom, jako jej wiceprzewodniczący, a od sierpnia 1944 pełnił obowiązki przewodniczącego. Równocześnie, po aresztowaniu M. Orzecha (styczeń 1943), przejął po nim funkcję przewodniczącego podziemnego CK Bundu. Był współautorem i autorem sprawozdań i depesz, informujących świat o Zagładzie Żydów i powstaniu w getcie warszawskim. Uczestniczył w powstaniu warszawskim (1944). Zmarł w lutym 1945.