sitra achra

sitra achra

(aram., druga strona; jid. sitre-achre) – „druga strona”, nazywana też „lewą”, w odróżnieniu od „prawej” – boskiej. Oznacza ona wszystkie siły przeciwne Bogu i stające na przeszkodzie zbawieniu. Jej powstanie jest albo efektem pierwotnego samoograniczenia się Boga, poprzedzającego akt kreacji (według szkoły I. Lurii), albo też następstwem katastrofy, jaka wydarzyła się podczas samego procesu emanacji (hebr. szwirat ha-kelim). W tej drugiej koncepcji moce demoniczne są skorupami (hebr. klipot) rozpadłych pranaczyń, które gromadziły różne aspekty boskiego światła. Siedzibą „drugiej strony” jest lewa strona przepastnej wielkiej otchłani (hebr. Deotom Raba), gdzie rządzą Samael i Lilit. Pozbawiona własnej energii, może działać jedynie mocą uwięzionych iskier boskiego światła ( Szechiny). Uwolnienie iskier będzie równoznaczne ze zniszczeniem albo – według innych koncepcji – spowoduje jej przemienienie w świętość. We wczesnym mistycyzmie żydowskim zło wydaje się być elementem konstrukcyjnym świata. W dziele Sefer Jecira pojawia się para biegunów dobro-zło, konstytuująca przestrzeń moralną. W dojrzałej kabale, gdzie istnienie świata jest stanem równowagi dwóch podstawowych porządków kosmicznych: Din – surowości i Chesed – miłości, zło wywodzi się z nadmiaru, z absolutyzacji pierwiastka Din i jest związane z separacją, izolacją bytów, z brzegami, granicami; stąd nazwa – s.a. Grzech Adama interpretowany jest jako oddzielenie – poprzez świadomy wybór – Drzewa Mądrości (kojarzonego z sefirą Malchut), od Drzewa Życia, czyli całości układu sefirotycznego. Kabała luriańska, postrzegając grzech Adama jako powtórzenie, swoiste echo katastrofy kosmicznej rozbicia naczyń, pomniejsza winę człowieka i jego udział w złu. Kabała gnostyczna wprowadza pojęcie emanacji lewej strony, emanacji zła, stanowiącej przeciwwagę emanacji sefir dobra. Niekiedy, jako uzasadnienie zła, pojawia się myśl, że świat nie jest dziełem Boga lecz demiurga – pośrednika. (Por. też: reguła prawej ręki; Szatan; Szeol)