parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

Ezechiasz

Ezechiasz

(hebr. Chizkij(j)ahu; skrócona forma imienia Jechizkij(j)ahu = moją mocą jest JHWH) – imię kilku postaci biblijnych, wśród których najważniejszą jest król Judy, syn Achaza. Według tradycji biblijnej (2 Krl 18–20; 2 Krn 29–32), E. panował przez 29 lat (727–698 p.n.e.); objął po ojcu rządy mając 25 lat. Stan całkowitego uzależnienia kraju od imperium asyr., wydawał się E. nie do przyjęcia. Nadto zdawał sobie sprawę, jakie znaczenie miał dla Judy upadek bratniego Izraela pod asyryjskim jarzmem. Monarcha, przez lata, z rozwagą, przygotowywał się do wprowadzenia zmian w Królestwie Południowym. Dzieło swe rozpoczął od reformy religijnej; zlikwidował miejsca i przedmioty obcych kultów, centralizując kult JHWH w Świątyni Jerozolimskiej, którą także oczyścił z przedmiotów, związanych ze sprawowaniem kultów asyryjskich. Następnie wezwał wszystkich mieszkańców Judy i Izraela, którzy czuli się związani z religią mojżeszową, do wspólnych obchodów święta Pesach w Jerozolimie (2 Krn 30). Po wiekach oddzielenia spotkali się w Świątyni Jerozolimskiej wyznawcy Jedynego Boga z Północy i Południa. E. przedsięwziął też kroki zmierzające do oczyszczenia kultu jahwistycznego w asyryjskiej Samarii, gdzie panował rodzaj autonomii etnarchicznej. E., monarchę z Jerozolimy, jako pierwszego po wiekach nazywano królem Izraela, przy czym „Izrael” oznaczał w tym wypadku złączony wspólną wiarą lud Izraela, a nie mieszkańców Królestwa Północnego. Dzieło ocalenia narodowego, podjęte przez tego monarchę, objęło także spuściznę literacką Izraela, która w znacznej mierze związana była z religią. Król powołał specjalną komisję; jej członkowie mieli za zadanie zbierać i redagować zarówno tradycję ustną, jak i pisemną (dokumenty, utwory oraz całe zbiory literackie). Reforma religijna oraz działalność, mająca na celu ocalenie tradycji i dorobku poprzednich pokoleń, były ze sobą ściśle połączone. Analizowano stare przepisy religijno-prawne, uzgadniano rozmaite ich wersje, łączono i uzupełniano, przystosowując do nowych warunków i potrzeb; nastąpił też rozwój piśmiennictwa o charakterze prawniczym. E. sposobił się również do wojny z Asyrią; zgromadził potrzebne środki, ufortyfikował Jerozolimę, przygotowując ją do oblężenia, zaopatrzył miasto w wodę. Poparcie przez E. nieudanego wystąpienia nowo zawiązanej przez kilka państw ligi antyasyryjskiej, osłabiło zaufanie króla asyr., Sargona, do monarchy judzkiego. I choć zmiany na tronie asyr. mogły rokować dla Judy nadzieje wyzwolenia, to jednak ciężka choroba E. uniemożliwiła podjęcie jakichkolwiek, zmierzających ku temu działań. Kiedy jednak król wyzdrowiał, przyłączył się do wspomnianej ligi. W wyprawie przeciwko zbuntowanym król Asyrii, Sennacheryb, odniósł zwycięstwo (ok. 701). Pokonał wojska egipskie, zwyciężył inne państwa palestyńskie, obległ ufortyfikowane miasta Judy i zdobył je, dzieląc następnie pomiędzy królów sąsiednich państewek, które pozostały wierne Asyrii; wziął do niewoli wielu mieszkańców tych ziem i zebrał wielkie łupy wojenne. Król E., wobec dezercji części wojska, poddał Jerozolimę. By miasta nie zburzono, musiał złożyć wielki okup; dla zapłacenia go ogołocił Świątynię oraz skarbiec królewski; pośród darów dla monarchy asyryjskiego znalazło się kilka córek E. Wojska asyryjskie, nękane w Judzie szerzącą się zarazą, rychło przystąpiły do odwrotu, co wcześniej zapowiedział prorok Izajasz (2 Krl 19,14–34). Jerozolima, mimo poniesionych kosztów, ocalała. Król E. musiał podźwignąć kraj ze zniszczeń (Iz 1,7–8); wkrótce w jego władaniu znowu znalazły się utracone ziemie. Kraj rozkwitł na nowo, a lud uwierzył w rozpościerającą się nad nim i nad miastem Dawidowym opiekuńczą moc Bożą. Po śmierci E. na tronie zasiadł jego syn Manasses.

Polski Słownik Judaistyczny

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]