Rapoport (Rappoport; Rapaport; Rappaport) Arnold Chaim von Porada

Rapoport (Rappoport; Rapaport; Rappaport) Arnold Chaim von Porada

(1840 Tarnów – 1907 Wiedeń) – adwokat, finansista, polityk galicyjski, publicysta, filantrop; wnuk S.J.L. Rappaporta. Pochodził z zamożnej rodziny, mieszkającej w Krakowie od 1849. Ukończył krakowskie Gimnazjum św. Anny, a potem Wydział Prawa UJ; studiował też prawo i ekonomię w Wiedniu. Doktoryzował się z prawa na UJ (1863). W 1870 otworzył w Krakowie kancelarię adwokacką. Był zwolennikiem radykalnej asymilacji do kultury polskiej i polonizacji Żydów galicyjskich. Swoim poglądom dał wyraz w pracy O stanowisku Żydów w Polsce pod względem narodowo-gospodarczym, opublikowanej w krak. „Dzienniku Literackim” (1862). Występował przeciwko lichwie, upatrując w niej główne źródło konfliktu polsko-żydowskiego; opowiadał się za nadaniem Żydom praw, równych z prawami innych mieszkańców kraju. Od 1869 kierował Towarzystwem Opieki nad Zaniedbanymi Chłopcami Starozakonnymi w Krakowie. W latach 70. XIX w. należał do władz gminy żydowskiej w Krakowie; działał w sekcji dobroczynnej. Przeciwstawiał się agitacji, prowadzonej przez Szomer Israel, i w 1873, w okresie pierwszych bezpośrednich wyborów do Rady Państwa, nakłonił gminę do opowiedzenia się po stronie polskich autonomistów. W 1876 przewodniczył Stowarzyszeniu Izraelitów Postępowych, a w latach 80. założył i finansował szkołę rzemieślniczą dla młodzieży żydowskiej. Fundował stypendia, postulował tworzenie żydowskich kolonii rolniczych w Galicji, opowiadał się za potrzebą ożywienia życia w żydowskich miasteczkach ( sztetł) i ograniczenia emigracji Żydów (por. emigracja Żydów z Polski). W 1872-1881 był radnym miejskim oraz działał w galicyjskich instytucjach finansowych; m.in. w krakowskim Galicyjskim Banku dla Handlu i Przemysłu, Galicyjskim Zakładzie Kredytowym Ziemskim w Krakowie; należał do grona współzałożycieli stowarzyszenia Izba Kupiecka w Krakowie. W 1874 został wybrany do Wydziału Izby Adwokackiej w Krakowie, a w 1876 – z krakowskiej Izby Przemysłowo-Handlowej na posła do galicyjskiego Sejmu Krajowego, zaś w 1879 – do wiedeńskiej Rady Państwa (należał do Koła Polskiego). Oba mandaty sprawował aż do śmierci. W Sejmie działał głównie w komisji gospodarczo-ekonomicznej (ale też w budżetowej, kolejowej, górniczej, wodnej); z jej ramienia m.in. organizował Bank Krajowy w Galicji. W Radzie Państwa zasłynął nie tylko z wystąpień dotyczących kwestii gospodarczych, ale także z bojowych interpelacji, odnoszących się do tzw. mordów rytualnych, pogromów Żydów w Rosji (1905) oraz kwestii odpoczynku niedzielnego (por. przymus odpoczynku niedzielnego). Dzięki nim zyskał uznanie szerokich kręgów społeczności żydowskiej w Galicji. Od 1881 stale mieszkał w Wiedniu; prowadził kancelarię adwokacką; był także oficjalnym doradcą ministra Juliana Dunajewskiego, premiera Kazimierza Badeniego i dyrektora Länderbanku – Ludwika Wodzickiego. Oprócz domu bankowego, posiadał kopalnię w Brzeszczu oraz hutę i walcownię; kolekcjonował obrazy. W 1890 został nobilitowany (przydomek „Porada”). Współpracował z wiedeńską organizacją Österreichische Israelitische Union. W 1895 przewodniczył komitetowi pomocy dla ubogiej ludności żydowskiej w Galicji. Na kilka lat przed śmiercią, ufundował oddział w Szpitalu Izraelickim, nazwany od imienia jego żony, Oddziałem im. Laury Rappoport. R. odznaczony był Legią Honorową oraz tureckimi i serbskimi orderami. Dużo publikował, głównie na tematy gospodarcze, m.in. w: „Kraju”, „Czasie”, „Neue Freie Presse”, „Dzienniku Krakowskim”. Zapisał w testamencie znaczną sumę na potrzeby społeczne (200 tys. koron dla gminy żyd. w Krakowie albo – według innego źródła – 400 tys. koron na fundację pomocy ubogiej ludności żyd. w Galicji).