Samuel

Samuel

(hebr. Szmuel) (XI w. p.n.e.) – według tradycji biblijnej, ostatni z Sędziów; prorok działający w Izraelu pod koniec epoki Sędziów i w pierwszych latach monarchii; syn Elkany z Rama (Ramataim), miejscowości leżącej na płn.-zachód od Jerozolimy, na ziemiach plemienia Efraim; duchowy przywódca i reorganizator życia politycznego i społecznego Izraelitów. Chana (Anna), jego matka, cierpiąc na bezpłodność, w sanktuarium w Szilo ślubowała nienarodzone dziecię poświęcić Bogu (1 Sm 1,11), co też uczyniła. Jako nazirejczyk, S. opuścił dom rodzinny i w Szilo, pod okiem kapłana Helego, przygotowywał się do pełnienia funkcji kapłana; tam też został powołany na proroka. Podczas gdy inni Sędziowie pełnili przede wszystkim funkcje polityczne, S. za równie ważne, a może nawet ważniejsze, uważał funkcje religijne. Po zniszczeniu Szilo przez Filistynów powrócił do Rama. Zbudował tam ołtarz dla JHWH, zasłynął jako jasnowidz. Nawoływał lud do porzucenia kultów obcych bogów, wierności wobec Boga Izraela i do nadziei na zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi. Doprowadził do zaniechania walk między Izraelitami i Amorytami. Osadzając swych dwóch synów na południu kraju, by pełnili tam urzędy sędziów, podjął próbę utworzenia biurokratycznej władzy administracyjnej w miejsce dawnego centralnego urzędu sędziowskiego. Jednak eksperyment ten nie powiódł się. Pod naciskiem starszyzny, S. wyznaczył Izraelowi pierwszego króla, jakim był Saul (ok. 1026-1004). Uczynił to niechętnie, bowiem ustanowienie monarchii uważał za sprzeczne z ideałem teokracji i obawiał się o zachowanie czystości kultu. Owa niechęć z czasem doprowadziła do otwartego konfliktu z Saulem. Za czasów S., coraz liczniej występowali inni prorocy, łączący się w stowarzyszenia, uczestniczący we wspólnych obrzędach religijnych, jednak współcześni nie darzyli ich zbyt wielkim zaufaniem. S. zaś do końca swych dni otoczony był mirem i poważaniem ludu, a po jego śmierci w Rama cały Izrael obchodził po nim żałobę. Zgodnie z tą samą tradycją rab., S. był człowiekiem niezwykle głęboko wierzącym, sprawiedliwym mężem bożym, z którym Bóg bezpośrednio rozmawiał; stawiano go na równi z Mojżeszem i Aaronem. Miał żyć 52 lata, sprawując funkcję Sędziego przez 10 lat (samodzielnie), a przez rok – dzieląc ją z Saulem. Talmud ( Bawa Batra 14b) przypisuje S. autorstwo biblijnej Księgi Samuela (uzupełnionej później przez Gada Widzącego i proroka Natana), opowiadającej o jego dziejach i ówczesnych wydarzeniach historycznych, oraz Księgi Rut.