nieśmiertelność

nieśmiertelność

(hebrajski, nicchij(j)ut, almawet; jidysz, umsztarbikejt). Doktryna ta w odniesieniu do człowieka bądź do jego duszy (hebrajski, hasz(e)arat ha-nefesz; jidysz, haszores hanefesz) nie jest w Biblii wyrażona wprost; jest odnoszona tylko do Boga i aniołów. Z tego też powodu, we wczesnej literaturze rabinicznej nie przyjmuje ona postaci jednoznacznej definicji. Równocześnie jednak przekonanie o n. wynika pośrednio z wielu podstawowych dla judaizmu pojęć i wierzeń, np.: Olam ha-Ba (hebrajski, Przyszły Świat); nadzieje mesjańskie; nagroda i kara za grzechy (także w aspekcie udziału w Przyszłym Świecie); zmartwychwstanie ciał, którego obraz pojawił się w wizji prorockiej Ezechiela itp., znajdując wyraz i afirmację w początkowej części Amidy. Saduceusze przeczyli n. duszy, co było jednym z głównych elementów ich sporu z faryzeuszami. Przedstawiciele judaizmu rabinicznego generalnie uważali, że dusza, dana człowiekowi przez Boga i będąca podstawą jego związków ze Stwórcą, musi istnieć zarówno przed, jak i po ziemskiej egzystencji istoty ludzkiej. Jeszcze Jehuda ha-Lewi (XI-XII w.) w dziele Kuzari przeciwstawiał Torę, w której Bóg nie czyni jasnych obietnic innym religiom, w sprawie przyszłego życia. Majmonides był krytykowany za minimalizowanie idei zmartwychwstania. Uważał bowiem, że dusza przejawia się przez władze: ożywczą, zmysłową, imaginacyjną, emocjonalną i racjonalną. Jego zdaniem, tylko ta intelektualna sfera mogła trwać po śmierci ciała. Ostatecznie został zmuszony do skorygowania swych poglądów, poprzez włączenie zmartwychwstania jako ostatniego z Trzynastu artykułów wiary. W późniejszym czasie przekonanie, że jakaś część osoby ludzkiej zostaje uwolniona w chwili śmierci i trwa w zaświatach, było w judaizmie niemal powszechnie akceptowane, a co za tym idzie, n. duszy stała się aksjomatem dla myślicieli żydowskich w średniowieczu i w późniejszych wiekach. Stało się ono podstawą rozwinięcia przez kabalistów koncepcji metempsychozy, tj. wędrówki dusz. (Zob. też Necach)