Jewsekcja

Jewsekcja

sekcja żydowska w departamencie propagandy rosyjskiej partii komunistycznej, działająca w 1918-1930. Geneza jej powstania wiązała się z dyskusjami i sporami, prowadzonymi między ros. socjaldemokratami i przedstawicielami Bundu na pocz. XX w. W styczniu 1918 przy Wszechrosyjskiej Komunistycznej Partii <bolszewików>, utworzono Komisariat Żydowski, kierowany przez Szymona Dimansteina (Dimensteina) (1886-1937). Zadaniem tej instytucji było tworzenie sekcji żydowskiej przy lokalnych organizacjach partyjnych. W listopadzie 1918 obradował pierwszy zjazd takiej sekcji, na którym powołano Centralne Biuro z Dimansteinem na czele. Jego zadaniem była koordynacja kampanii antysyjonistycznej i antykahalnej, prowadzonej w skupiskach żydowskich; zdecydowano, że językiem agitacji wśród robotników będzie jidysz. Na III konferencji sekcji w 1920 byli już obecni delegaci z Ukrainy i Białorusi. J. współpracowała z sowieckim aparatem władzy, przy likwidacji wielu instytucji żydowskich życia społecznego, w tym: gmin, synagog, jesziw, chederów oraz hebrajskich szkół, bibliotek i wydawnictw; bądź w ich przejmowaniu, jak np. w przypadku Kultur Ligi i ORT-u. Przyspieszonej asymilacji Żydów miały służyć pisma, wydawane w języku jidysz – „Der Emes” (Prawda) w Moskwie; „Der Sztern” (Gwiazda) w Charkowie; „Oktiabr” (Październik) w Kijowie, oraz propagandowe wydawnictwa książkowe. W latach 20. XX w. na uczelniach sowieckich pojawiły się także wydziały kultury żydowskiej. W 1924 uchwalono projekt „OZET”, dotyczący zachęcania ludności żydowskiej do pracy na roli; w 1928 opracowano projekt przymusowego przesiedlenia Żydów do autonomicznego regionu Birobidżan na Dalekim Wschodzie. W istocie komuniści uważali, że każde oddzielne działanie wśród ludności żydowskiej, skażone jest skłonnościami „nacjonalistycznymi” i „separatyzmem”. Na zjeździe w 1926, w efekcie starcia między przeciwstawnymi tendencjami nurtującymi sekcje żydowskie, ostatecznie podkreślono rezerwę, zarówno wobec programu asymilacji wewnątrz partii komunistycznej, jak i postrzegania działania J., jako środka służącego „zachowaniu [odrębności] ludu żydowskiego”. Przeciwstawiono im kompromisową formułę platformy celu ideologicznego działania sekcji, która miała zmierzać do wprowadzania socjalizmu w masach żydowskich. Mimo zawieszenia działalności J., część jej aktywistów kontynuowała swą pracę do 1934. Większości z nich dotknęły represje stalinowskie (m.in. Dimansteina). Równocześnie żydowskie instytucje kulturalne stopniowo były likwidowane; proces ten trwał do lat 40. XX wieku.