Prorockie Księgi

Prorockie Księgi

Prorocy (hebr. Newiim) – drugi, środkowy dział Biblii Hebrajskiej (po Torze, a przed Pismami), którego autorstwo przypisywane jest prorokom ( prorok). P.K. dzielą się na dwie zasadnicze części. Pierwszą stanowią Prorocy Wcześniejsi (Pierwsi, Dawniejsi; hebr. Newiim Riszonim), na którą składają się księgi: Jozuego, Sędziów, 1 i 2 Samuela oraz 1 i 2 Królewska. Opowiadają one m.in. o działalności najstarszych proroków ( Natan, Eliasz, Elisza), nazywanych niekiedy „widzącymi”. Zawierają wiele biograficznych szczegółów z ich życia. Druga część to Prorocy Późniejsi (Ostatni; hebr. Newiim Acharonim), pośród których znajdują się księgi trzech tzw. Proroków Większych ( Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela) i Dwunastu Proroków Mniejszych ( Ozeasza, Joela, Amosa, Obadiasza, Jonasza, Micheasza, Nachuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza). Ów podział na proroków „Większych” i „Mniejszych” związany jest wyłącznie z objętością ksiąg, a nie z zasługami bądź rangą osób, które uważane są za ich autorów. Wiele wypowiedzi proroków przez stulecia funkcjonowało tylko w formie przekazu ustnego; zachowały się dzięki uczniom, którzy je zbierali, spisywali i ostatecznie redagowali, łącząc i porządkując. Stanowią one rodzaj antologii kazań i wyroczni, mów i przepowiedni, opisów, modlitw, utworów poetyckich, hymnów itp. Poszczególne spójne fragmenty tekstów, składających się na zbiory prorockie najczęściej są krótkie i zróżnicowane pod względem formy literackiej (większość ma charakter poetycki). P.K. zostały połączone w jeden zbiór prawdopodobnie pod koniec niewoli babilońskiej albo po powrocie z niej, już w Judei (VI-V w. p.n.e.). Najstarsze księgi – Amosa, Ozeasza, część Izajasza (tzw. Proto-Izajasz; rozdz. 1-39) oraz Micheasza – pochodzą z VIII w. p.n.e.; na VII i pocz. VI w. p.n.e. datowane są księgi Sofoniasza, Nachuma, Habakuka i Jeremiasza; z okresu wygnania pochodzą księgi Ezechiela, części Izajasza (tzw. Deutero-Izajasz; rozdz. 40-55; oraz z VI w. p.n.e. tzw. Trito-Izajasz; rozdz. 56-66), Aggeusza, fragment Zachariasza (rozdz. 1-8); w V w. p.n.e. zostały spisane fragmenty ksiąg Malachiasza i Obadiasza; najmłodsze zaś, bo z IV w. p.n.e. – są księgi Joela i fragment Zachariasza (rozdz. 9-14). (Zob. też: Carlebach Josef)