Rawicz Mejłech Chone

Rawicz Mejłech Chone

(pseud.), właśc. Zachariasz Chone Bergner (1893 Radymno – 1976 Montreal) – poeta i eseista piszący w języku jidysz, autor nowel, szkiców z zakresu krytyki literackiej i rozpraw filozoficznych. W 1912 debiutował tomikiem wierszy Ojf der szweł (Na progu), pisanych pod wpływem twórczości S.J. Imbera i Heinricha Heinego. W 1916–1918 ukończył cykl Spinoza, dedykowany słynnemu filozofowi, stawianemu przez R. na równi z postaciami Mojżesza i Jezusa z Nazaretu. Podczas pobytu w Wiedniu, R. zetknął się ze środowiskiem żydowskich poetów, związanych z niemieckim ekspresjonizmem. Znalazło to odzwierciedlenie w jego ówczesnej twórczości; w utworze Nakete lider (Nagie pieśni, 1921) zrezygnował z układu wersów i rymów. W 1921–1923 przebywał w Warszawie, pełniąc funkcję generalnego sekretarza Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich. Redagował „Literarisze Bleter”. Działał obok P. Markisza i U.C. Grinberga w grupie „Hałastra”. Publikacje z tego okresu wydał w tomie Di fir zajtn fun majn wełt (Cztery strony mego świata, 1929). W tym czasie powstał też jego Blut ojf der fon. Socjałe drame in elef bilder (Krew na sztandarze. Dramat społeczny w jedenastu obrazach, Wilno 1929). Po rozwiązaniu się „Hałastry” wyjechał do Melbourne (1936). Zbiór pieśni i ballad Kontinentn un okeanen: Lider, baładn un poemes … (Kontynenty i oceany: pieśni, ballady i poematy …), wydany w 1937, świadczył o odejściu poety od stosowania techniki ekspresjonistycznej na rzecz jasności stylu. W 1941 R. osiedlił się w Montrealu. W 1945–1958 wydał 3-tomową encyklopedię pisarzy żydowskich, Majn leksikon (Mój leksykon); t. 1. – Jidisze dichter, dercejler, dramaturgn in Pojłn cwiszn di cwej grojse wełt-miłchomes (Żydowscy poeci, powieściopisarze, dramaturdzy w Polsce w okresie międzywojennym); t. 2. – Jidisze publicistn, żurnalistn, aktiorn, maler, partajfirer, kulturtuer in Pojłn cwiszn di cwej grojse wełt-miłchomes (Żydowscy publicyści, dziennikarze, aktorzy, malarze, przywódcy partyjni, działacze kulturalni w Polsce w okresie międzywojennym); t. 3. – Jidisze un hebreisze dichter, dercejler un publicistn in Medines Jisroel… (Żydowscy i hebrajscy poeci, powieściopisarze i publicyści w Państwie Izrael…). W 1949 opublikował zbiór esejów Ajnnemen jidisze machszowes in XX jorhundert (Zdobycze myśli żydowskiej w XX wieku). W 1962–1964 ukazała się autobiografia R. w dwóch tomach: Dos majse-buch fun majn łebn. Fun di jorn 1893 biz 1908 (Księga opowieści z mojego życia. Od roku 1893 do 1908).