Grinberg Uri Cwi

Grinberg Uri Cwi

pseud. Tur Malka (1891 [1894, 1895] Biały Kamień k. Złoczowa – 1981 Ramat Gan w Izraelu) – poeta, publicysta, wydawca; pisał w języku jidysz i hebrajskim. Pochodził z rodziny chasydzkiej; otrzymał tradycyjne wychowanie religijne. Debiutował we Lwowie w 1912, publikował w prasie żydowskiej („Snunit” [hebr., Jaskółka]; „Jidiszer Arbeter”; „Ha-Sziloach”; „Ha-Olam”). Pierwszy tom wierszy Ergec ojf felder (jid., Gdzieś na polach) wydał w 1915. W okresie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej. Głębokim szokiem był dla niego pogrom lwowski w 1918; m.in. został wówczas zniszczony dom jego ojca. W 1920 G. przeniósł się do Warszawy. Wraz z grupą Hałastra, skupioną wokół pisma o tej samej nazwie, stał się jednym z przywódców buntu młodych. Był zwolennikiem ekspresjonizmu pesymistycznego, wizjonersko prorokował Zagładę Żydów. W 1923 założył własne pismo „Albatros”. W latach 20. XX w. powstały jego znakomite utwory – Farnachtengołd (jid., Złoto wieczoru, 1921), In malchus fun cejlem (jid., W królestwie krzyża) i – najsłynniejsze jego dzieło w języku jidysz – poemat Mefisto (1924), w którym przedstawił człowieka walczącego z odwiecznym złem na gruzach świata. Potem pisał prawie wyłącznie w języku hebrajskim. Do przeniesienia się do Palestyny w 1924 skłoniły go wieści o pogromach na Ukrainie. W nowej ojczyźnie stał się piewcą pokolenia młodych osadników (chaluców). Początkowo związany z lewicą syjonistyczną, niezadowolony z nikłości jej zdobyczy, zwrócił się ku rewizjonistom. Odzwierciedleniem zmiany poglądów było pojawienie się w jego wierszach nut nacjonalistycznych i wezwań do walki – Chazon achad ha-ligjonot (hebr., Wizja pewnego legionisty, 1928). Współpracował z prasą codzienną, m.in. z pismem „Dawar” (hebr., Słowo). Do Polski powrócił w 1931, by redagować (1931–1935) wydawany w Warszawie rewizjonistyczny tygodnik „Di Wełt” (jid., Świat). W 1935 wyjechał do Palestyny. Jego poezja miała wielki wpływ na młodych osadników żydowskich; wspierał podziemną walkę o utworzenie własnego państwa (później sam wstąpił do zbrojnej organizacji Irgun Cwai Leumi). Znalazło to m.in. odbicie w poemacie Sefer ha-kitrug we-ha-emuna (hebr., Księga oskarżeń i wiary, 1937), skierowanym przeciw ugodowej polityce, prowadzonej wobec Arabów. Jednak, w przeciwieństwie do większości pisarzy hebrajskich, syjonizm G. był silnie zabarwiony elementami mistyczno-religijnymi i mesjanistycznymi. Jego styl odznaczał się fantastycznym obrazowaniem, wielką siłą wyrazu i proroczym patosem. W Rechowot ha-nahar (hebr., Drogi rzeki, 1951) dał obraz Holokaustu. Od 1949 był posłem do pierwszego parlamentu izraelskiego z ramienia partii Cherut. Otrzymał wiele prestiżowych nagród literackich, w tym dwukrotnie nagrodę im. Ch.N. Bialika.