parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

Tuwim Julian

Tuwim Julian

(1894 Łódź – 1953 Zakopane) – poeta i tłumacz; brat Ireny T. (1900-1987), pisarki, poetki, tłumaczki (szczególnie literatury dziecięcej). Pochodził ze zasymilowanej rodziny mieszczańskiej; jego ojciec, Izydor (1857-1935), wykształcony w Paryżu, był urzędnikiem bankowym. T. uczył się w gimnazjum rządowym, a następnie – w 1916-1918 – studiował filozofię i prawo na UW. Jego przekłady liryków L. Staffa na język esperanto (1911) spotkały się z uznaniem autora. Debiutował w 1913. W 1916, wraz z grupą młodych poetów, założył czasopismo „Pro Arte et Studio”. W 1918 był współzałożycielem kawiarni poetyckiej „Pod Picadorem”, a następnie – wraz ze związanymi z nią przyjaciółmi – grupy poetyckiej „Skamander” (1920). Od 1924 był stałym współpracownikiem tygodnika „Wiadomości Literackie”, a w 1925-1926 – magazynu tygodniowego „To-To” oraz pism satyrycznych „Cyrulik Warszawski” (1926-1933) i „Szpilki” (1936-1939). Ponadto współpracował z wieloma warszawskimi kabaretami i teatrzykami rozrywkowymi, m.in. z Qui Pro Quo (1919-1932), Bandą (1932-1934), Cyrulikiem Warszawskim (1935-1939). Uciekając przed inwazją niemiecką w 1939, znalazł się w Rumunii, następnie we Francji, Portugalii i Brazylii (1940), skąd w 1942 udał się do Nowego Jorku; tam w 1944 ukończył pracę nad poematem Kwiaty polskie (1949). W 1939-1941 współpracował z tygodnikiem emigracyjnym „Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie”, a w 1942-1946 z – wydawanym w Londynie przez Antoniego Słonimskiego – miesięcznikiem „Nowa Polska” i z lewicową prasą Polonii amerykańskiej. Nawiązał kontakty z grupą działaczy politycznych, skupionych wokół Oskara Langego i z Polsko-Amerykańską Radą Robotniczą, opowiadając się za porozumieniem między Polską a Związkiem Radzieckim. W czerwcu 1946 powrócił do kraju. Był twórcą szczególnie hołubionym przez władze komunistyczne. W 1947–1950 był kierownikiem artystycznym Teatru Nowego. Poza tym kontynuował prace translatorskie, redakcyjne i archiwalne. W 1949 otrzymał tytuł doktora honoris causa UŁ; dwukrotnie był laureatem nagrody literackiej m. Łodzi (w 1928 i 1949); w 1935 otrzymał nagrodę Polskiego PEN-Clubu za przekłady utworów A. Puszkina, zaś w 1951 został laureatem Państwowej Nagrody Literackiej. Był autorem – oprócz wspomnianego wyżej arcypoematu – kilku zbiorów wierszy, klasykiem polskiej twórczości kabaretowej i satyrycznej oraz poezji dla dzieci. Położył duże zasługi jako tłumacz (przede wszystkim poezji rosyjskiej). Podjęta przez niego próba stworzenia w okr. międzywojennym antologii poezji żydowskiej nie została ostatecznie zrealizowana. Duże znaczenie miały także jego książki, poświęcone problematyce kultury obyczajowej i antologie historyczno-literackie. T. był twórcą całkowicie zasymilowanym, głęboko związanym z polskością i jednym z największych artystów języka polskiego w XX w. Nigdy jednak nie próbował odciąć się od swych żydowskich korzeni (m.in. wiersz Żydek, wielokrotnie tłumaczony na język hebrajski), co stanęło na przeszkodzie jego wyborowi do Polskiej Akademii Literatury, choć otrzymał jej Złoty Wawrzyn. Mimo iż powszechnie uważano go za „Księcia poetów polskich”, był częstym obiektem ataków, odmawiających mu miana polskiego twórcy, który to problem omówił wyczerpująco S.J. Imber w polemicznym szkicu Co nam i tobie, Tuwimie… ? (w: Asy czystej rasy, 1934). W wierszach satyr. – zebranych w większości w tomie Jarmark rymów (1934) – T. dawał wielokrotnie odpór antysemityzmowi i faszyzującym tendencjom nacjonalistów polskich. Równocześnie jednak ton krytyki społ. w jego twórczości prowadził go do wypowiedzi, które potępiali publicyści żydowscy (m.in. wiersz Bank) – również jego głęboka asymilacja z kulturą polską nie budziła entuzjazmu wśród żydowskich działaczy narodowych (co nie przeszkodziło przyjaźni T. m.in. z L. Jaffem). W latach 30. T. już czuł się osamotniony. Ogromne wrażenie wywarł na nim Holokaust, który uczynił go „Żydem Doloris Causa”. Dał temu przejmujący wyraz we fragmentach Kwiatów polskich, a zwłaszcza w napisanym pod wrażeniem wieści o powstaniu w getcie warszawskim manifeście My, Żydzi polscy… (1944; liczne przekłady – w tym na języki jidysz i hebrajski) oraz w napisanym z okazji odsłonięcia Pomnika Bohaterów Getta w Warszawie artykule Pomnik i mogiła (w: „Opinia” 1948). Z tego też powodu po wojnie przewodniczył Towarzystwu Przyjaciół Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie oraz adoptował dziewczynkę z żydowskiego sierocińca w Otwocku (w 1942 w tym mieście została rozstrzelana w masowej egzekucji Żydów matka poety, Adela).

Polski Słownik Judaistyczny

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]