Segałowicz Zusman

Segałowicz Zusman

pseud. Swengali, Aleksander Jaawec (od nazwiska rodowego matki) (1884 Białystok – 1949 Nowy Jork) – poeta i prozaik, piszący w języku jidysz. Kształcił się w szkołach prywatnych i w domu. Debiutował wierszem w języku rosyjskim w 1903; a w języku jidysz – w 1904, któremu pozostał już wierny do końca życia. W młodości krótko działał w Bundzie, za co go aresztowano. Brał udział w rewolucji 1905. Po 1906 mieszkał w Łodzi. Pierwsze tomy poetyckie (1909 i 1912) S. były utrzymane w liryczno-sentymentalnym nastroju. Szczególne uznanie przyniósł mu poemat In Kuzmir (Kazmerz; W Kazimierzu, 1912). Okres I wojny światowej S. spędził w Rosji – w Odessie, na Krymie i Kaukazie, potem w Kijowie i Moskwie, gdzie publikował prozę i wiersze. W 1916–1917 służył w armii rosyjskiej. Nie stał się entuzjastą rewolucji komunistycznej, której był świadkiem, w przeciwieństwie do swego młodszego brata, Wolfa-Hirsza S. (1890–1937), rozstrzelanego z grupą żydowskich intelektualistów w Mińsku. W 1919 osiadł w Warszawie. Współpracował z wieloma czasopismami, m.in. z „Hajntem”; „Momentem”; „Łodzer Togbłat” (jid., Łódzka Gazeta Codzienna); „Literarisze Bleter”; a także z londyńskim „Cajt” (jid., Czas) i nowojorskim „Tog” (jid., Dzień). Za najwybitniejszy utwór z tego okr. jest uważany poemat Regine (1920). Wkrótce jednak w znacznym stopniu S. odszedł od poezji i stał się bardzo poczytnym prozaikiem, ukierunkowanym na zaspokajanie potrzeb czytelnika masowego. Publikował swe utwory w odcinkach w prasie jidysz („Hajnt”; „Moment”). Kilka z nich doczekało się także przekładów na język polski, m.in.: Di wiłde Cilke (1922; Cylka z lasu, 1929); Di brider Nemzor (1929; Bracia Nemzor, 1936). S. działał w Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich, w którym m.in. pełnił funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego. Do poezji powrócił tuż przed wybuchem wojny. Wybór jego wierszy w przekładzie M. Szymla ukazał się pt. Wczoraj śpiewałem (1936). W 1939 S. opuścił Warszawę; przez Litwę, Związek Radziecki, Bułgarię, Turcję i Syrię dotarł w 1941 do Palestyny. Ostatecznie osiadł w Nowym Jorku (1947). Jego poetyckie utwory z tego okresu, zebrane w tomach A bojm fun Pojłn (Drzewo z Polski, 1945) i Icter (Teraźniejszy, 1948), są poświęcone opłakiwaniu świata Żydów polskich oraz ich zagłady. S. jest też autorem kilku tomów prozy wspomnieniowej: dotyczącego przeżyć w Rosji – Fun Rusłand, fun der rewolucje (jid., Z Rosji, z rewolucji, 1920) i Majses fun der rusiszer kazarme (jid., Powiastki z rosyjskich koszar, 1926); o życiu literackim w międzywojennej Warszawie – Tłomackie 13, fun fabrent necht (1946; Tłomackie 13 [adres Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich], z unicestwionej przeszłości, 2001); o okresie wędrówki do Palestyny – Gebrente trit (Płonące kroki, 1947) i spędzonym tam czasie – Majne zibn jor in Tel Awiw (Moje siedem lat w Tel Awiwie, 1949).