Hochberg Dawid (19 lipca 1925 Siedlce – 27 kwietnia 1943 Warszawa)

Przed wojną

Dawid Hochberg pochodził z rodziny chasydzkiej. Jego ojciec Szlomo Hochberg był jeszybotnikiem (pochodził z Sokołowa Podlaskiego), a potem został buchalterem. Był członkiem Poalej Syjon-Lewica. W 1927 roku wyjechał do Palestyny i tam pozostał. Od tego czasu jego wychowaniem zajmowała się wyłącznie matka – Dina Hochberg z domu Fridman – córka chasyda z Góry Kalwarii, nauczycielka w szkołach ludowych i CISzO. Od końca lat 20-tych lub od 1930 roku – zamieszkali razem w Warszawie na ul. Nowolipki 20.

Dawid dzięki wpływowi matki, od najmłodszych lat związany był z ruchem bundowskim. To ona miała wpływ na jego wychowanie i ukształtowała jego światopogląd. Odznaczał się żywotnością. Miał silny charakter. Był inteligentny i energiczny. Był pięknym młodzieńcem, a także dobrym sportowcem. Jako dziecko został członkiem Skifu. Początkowo uczył się w szkole CISzO. Po jej ukończeniu, dzięki otrzymanemu stypendium za wysokie wyniki w nauce, kontynuował naukę w gimnazjum „Laor” na ul. Nalewki 2a. Tam uczył się języka hebrajskiego i angielskiego. W związku z tym, że większość uczniów należało do syjonistycznych organizacji młodzieżowych, jego też starano przeciągnąć w stronę syjonizmu. Dawid pomimo namów kolegów szkolnych nie zmienił swoich poglądów. Był silnie ukształtowany w kierunku Bundu i w tym czasie związany z młodzieżą bundowską z szeregów Cukunftu. 

W trakcie wojny

Podczas II wojny światowej wstąpił do podziemnego komitetu Cukunftu. Działał także w Skifie. Brał udział w spotkaniach młodzieży z szeregów Skifu w kuchni bundowskiej i szkole na ul. Krochmalnej 20. Brał też udział w przedstawieniach teatru dla dzieci bundowskich.

Mieszkał razem z matką Diną Hochberg na Nowolipkach 43/35 – w mieszkaniu siostry matki, która opuściła Warszawę [AŻIH, ŻSS, 211/70: 25; AYIVO, RG 1400 M9/155].

W powstaniu w getcie warszawskim był jednym z najmłodszych bojowców. Nie miał nawet ukończonych 18 lat. Jak wspominał Bernard Goldstein, jego matka zabroniła mu wstąpić do organizacji bojowej, a on został nawet komendantem grupy ŻOB na terenie getta centralnego – składającej się z członków bundowskich organizacji [Goldstein, 1961, 190]. Na rogu ul. Miłej 29 z Zamenhofa znajdował się „bunkier” – główny punkt bojowców, gdzie znajdowała się m.in. radiostacja. Dawid barykadując swoim ciałem wejście do niego, uniemożliwił Niemcom dostanie się do środka. Zginął, ale uratował współtowarzyszy walki i osoby znajdujące się w „bunkrze”, gdyż mogły uciec innymi wyjściami przed Niemcami. Przed śmiercią swój pistolet oddał swemu dobremu przyjacielowi Berlowi Tasenkrautowi.

Tak ostatnie chwile życia i ten bohaterski czyn opisał Marek Edelman: „Dawid Hochberg. Dowódca grupy bojowej w getcie centralnym. Jeszcze prawie dziecko, któremu kochająca matka nie pozwoliła wstąpić do ŻOB, tak bardzo chciała go uchronić. Gdy Niemcy zbliżają się do schronu, w którym znajduje się 5 grup bojowych i kilkaset osób cywilnych i śmierć ich zdaje się nieunikniona – Dawid oddaje broń i ciałem swoim tarasuje wąskie przejście. W tej pozycji zabijają go Niemcy. I niełatwo z wąskiej szczeliny wyciągnąć jego ciało. Nim to następuje, cała ludność cywilna wraz z bojowcami zdążyła opuścić schron” [Edelman, 2015, 62].

„Na wniosek Zarządu Głównego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację – za zasługi położone w walce zbrojnej z okupantem hitlerowskim” w 1948 roku Dawid Hochberg został pośmiertnie odznaczony Srebrnym Medalem Zasłużonym na Polu Chwały [Monitor Polski].