Lilien Mosze Efraim

Lilien Mosze Efraim

(1874 Drohobycz – 1925 Brunszwik) – rysownik, grafik, ilustrator, jeden z twórców ruchu „młodożydowskiego” oraz nowej sztuki żydowskiej, związanej z ruchem odrodzenia narodowego. Był synem ubogiego rzemieślnika. Uczył się w warsztacie malarza szyldów we Lwowie, kopiował motywy ornamentalne z synagog. Studiował, jako uczeń nadzwyczajny, w SSP w Krakowie (1889-1892/1893). Tam zaprzyjaźnił się z rysownikiem i malarzem, Edwardem Okuniem. Dalszą naukę w Monachium (1895) umożliwiła mu wygrana w konkursie na dyplom dla Kornela Ujejskiego (Lwów 1894). W Monachium artysta pracował jako ilustrator pisma „Die Jugend”. W 1899-1920 mieszkał w Berlinie; współpracował między innymi z pismami: „Süddeutscher Postillion”, „Berliner Tageblatt”, „Die Woche”, „Der Weltspiegel”, „Leipziger Volkszeitung”, „Ost und West”. W 1920 osiedlił się w Brunszwiku, skąd pochodziła jego żona. Był sympatykiem ruchu syjonistycznego; uczestniczył w wystawie sztuki żydowskiej, zorganizowanej podczas V Kongresu Światowej Organizacji Syjonistycznej w Bazylei (1901). Przy jego udziale, w Berlinie w 1902, powstało wydawnictwo Jüdisches Verlag (por. Demokratyczna Frakcja w ruchu syjonistycznym), a w Wiedniu – Jung-Jüdischer Klub. L. kilkakrotnie odwiedzał Palestynę. Był jednym z współzałożycieli Szkoły Rzemiosł Artystycznych Becalel w Jerozolimie. W 1906 uczył tam rysunku. Wykonał wówczas wiele pejzaży, malował charakterystyczne typy oraz sceny rodzajowe. Do Palestyny powracał jeszcze w 1910, 1914 i podczas I wojny światowej jako niemiecki oficer. Artysta utrzymywał kontakt z Polską (po raz ostatni przyjechał tu w 1923); często brał udział w wystawach organizowanych w Warszawie, w TPSP w Krakowie i we Lwowie (także w wystawach sztuki żydowskiej) oraz w Łodzi; współpracował z wieloma polskimi czasopismami, między innymi z krakowskim „Życiem” (uzyskał II nagrodę w konkursie na winietę tego pisma), „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Wędrowcem”, krakowskim „Światem”. Zajmował się głównie ilustratorstwem; między innymi wykonał ilustracje do: Królowej Saby W. Zagórskiego, poematu Miłość J. Kasprowicza, zbioru ballad o tematyce biblijnej Juda, Biblii, tomu wierszy Lieder des Ghetto Moryca Rosenfelda oraz do dzieł pisarzy niemieckich. Artysta zrealizował także serię grafik o tematyce polskiej ( Góral z Zakopanego, Owczarz w Tatrach, Plac Mariacki we Lwowie). Styl L. cechuje doskonałość techniczna, zdecydowana, czysta linia, secesyjna dekoracyjność, pojawiają się w nim często motywy żydowskie. Artysta pokazywał swe prace także w Nowym Jorku i Berlinie.